مشاوره با وکیل دادگستری خانواده

وکیل خانواده یا وکیل طلاق

عنوان “وکیل خانواده یا وکیل طلاق؟”، صرفا به این جهت انتخاب شد که گفته شود، هدف وکیل خانواده باید سعی در “وصل و وصال” زوجین باشد اما اگر نهایتا موکل تقاضای طلاق نمود، وکیل دادگستری می بایست بهترین و سریع ترین مسیر را برای طلاق در پیش گیرد. طولانی شدن پروسه طلاق، غالبا، جسم و روان خواهان طلاق را آزرده تر خواهد ساخت. مقاومت در برابر طلاق اگر صرفا برای اذیت و آزار طرف مقابل باشد، آسیب ها و هزینه هایش برای دو طرف بیشتر خواهد بود. البته در طلاق، معمولا زوجه (زن) رنج و آسیب بیشتری متحمل می گردد. اگر هم فرزند داشته باشند که این خود مصیبتی بزرگ است زیرا آسیب های طلاق والدین برای فرزندان چندین برابر است.

وکیل خانواده، می بایست قبل از اقدام به طرح دعوا و دفاع از موکل، در پی رفع خصومت و برقراری صلح وآشتی برآید اما از آنجایی که وکیل دادگستری باید واقع نگر هم باشد، لذا اصولا در پی پیروزی موکل خود در پرونده است. با اینهمه صداقت داشتن وکیل، در کنار تخصص و تجربه ی واقعی، اکثرا نتایج بهتری را به همراه خواهد داشت. وکیل الزاما نباید پرونده طلاق را به طلاق ختم کند؛ گاهی پیروزی وکیل دادگستری در شکست است البته بدیهی است که نه هر شکستی؛ شکستی که نتیجه اش ایجاد تفاهم وصلح و سازش میان زوجین گردد عین پیروزی و بالاترین پیروزی است. همانطور که وکیل خانواده بودن و بخصوص وکیل پرونده طلاق بودن، گاهی، عین مصیبت وگرفتاری است! گاهی، موکل دشمن وکیلش می شود و طرف مقابل، دشمنی دیگر! با اینهمه، هدف و نیت متعالی وکیل، در کنار سایر ویژگی های منحصر به فرد یک وکیل، راهگشا و کارساز خواهد بود.

وکیل دادگستری (اعم از وکیل حقوقی، کیفری، خانواده و …) اعجاز نمی کند؛ کار یک وکیل دادگستری در مرحله اول – یعنی مشاوره به منظور قبول وکالت پرونده – این است که با توجه به آنچه موکل می گوید موضوع را تشخیص داده حکم موضوع را در قوانین مدون و رویه قضایی و احیاناً دکترین، اعم از نظر اساتید، رویه و روال دادگاهها و نظریات مشورتی اداره حقوقی قوه قضاییه و…) بیابد و موضوع را بر حکم منطبق کند.

تشخیص موضوع بسیار مهم است؛ اگر موضوع به درستی تشخیص داده شود، یافتن و انطباق حکم آسان خواهد بود. مثلا عدم تمکین از طرف یک دختر باکره و یک خانم غیر باکره، حکم یکسانی ندارد گرچه موضوع هر دو تمکین است. یا مثلا در خصوص شکایت رابطه نامشروع در فضای مجازی، گاهی تفاوت وجود دارد. اطلاع وکیل از آخرین رویه های دادسراها و دادگاهها، حائز اهمیت است؛ کتاب و قانون، به تنهایی، کاربرد دارد اما در حرفه وکالت دادگستری، گاهی و اغلب، اینها مهم تر است.

در خصوص قرارداد وکیل با موکل نیز باید این را دانست که وکالت در پرونده ها، توسط وکیل دادگستری، عموما، می تواند شامل مرحله نخستین (رسیدگی در دادگاه بدوی)، مرحله تجدید نظر، مرحله فرجام خواهی در دیوان عالی کشور (در برخی پرونده ها)، و مرحله اجرای حکم باشد. وکیل دادگستری شایسته است حدود اختیارات و مراحل وکالت خود را برای موکل روشن سازد.

در مواردی دیده و شنیده شده است که موکل اطلاع دقیقی از این مسائل ندارد. این در حالی است که میزان حق الوکاله غالبا برمبنای همین موضوعات مشخص و تعیین می شود. وکیل دادگستری همواره باید یک نسخه از وکالتنامه و قرارداد مالی را به موکل بدهد. همچنین وکیل دادگستری باید در مقابل دریافت هر گونه وجه یا مال، رسید بدهد.

و اما چند مطلب کاربردی در خصوص مسائل خانواده

بذل مهریه؛ تفاوت ها و تعارض ها

به طور کلی و خلاصه، باید گفت که بذل عین معین در قالب هبه صورت می گیرد و بذل دین در قالب ابراء؛ هبه قابل رجوع است (مگر موارد خاص مذکور در ماده ۸۰۳ قانون مدنی) اما ابراء قابل رجوع نمی باشد.

در خصوص بذل مهریه، گاهی نظرات و آراء متناقضی از مراجع قضایی دیده می شود. برای نمونه دو مورد که در سال ۱۳۹۳ از شعب دیوان عالی کشور صادر گردیده ذیلا آورده شده است:

تعیین تعدادی سکه طلا به عنوان مهریه، عین معین نبوده بلکه به صورت دین و بر ذمه (عهده) زوج می باشد. در نتیجه، بخشیدن (بذل) تمام یا قسمتی از سکه ها از مصادیق عقد هبه نمی باشد تا بتواند قابل رجوع باشد بلکه از مصادیق ابراء بوده بنابراین، قابل رجوع نمی باشد (رای شماره ۹۳۰۹۹۷۰۹۲۵۶۰۰۲۴۰ شعبه ۴۱ دیوان عالی کشور مورخ  ۲۷/۱۰/۱۳۹۳)

اما در پرونده دیگری رای شماره ۹۳۰۹۹۷۰۹۰۹۹۰۰۴۰۳مورخ ۲۹/۹/۱۳۹۳ شعبه ۲۶ دیوان عالی کشور به گونه دیگری صادر گردیده است مبنی بر اینکه بذل مهریه و سایر حقوق زوجه، مشروط و در قبال حضانت فرزند مشترک باطل است زیرا حق حضانت مانند حق ولایت و نظیر آنها از جمله حقوقی میباشد که قابل نقل و انتقال و قابل اسقاط و قابل معاوضه با مال نمی باشند. مضافاً اینکه بذل و هبه جزء عقود میباشند و نمی‌توان آن را در قالب ابراء تلقی نمود. البته اگر متعلق بذل، دین باشد، نتیجه آن ابراء می باشد.

همانگونه که ملاحظه می شود شعبه ۴۱ دیوان عالی کشور سکه را دین بر ذمه زوج دانسته و بذل آن را از مصادیق ابراء دانسته که در نتیجه، قابل رجوع نمی باشد.

لیکن، شعبه ۲۶ دیوان عالی کشور، سکه را عین معین دانسته و بذل مهریه (سکه) را از مصادیق هبه قلمداد نموده که در نتیجه، قابل رجوع می باشد.

طلاق توافقی

زوجین با توافق یکدیگر، حتی بدون گرفتن وکیل می توانند طلاق توافقی را انجام دهند. یا اینکه زوجه با داشتن وکالت در طلاق میتواند به وکیل دادگستری مراجعه کند و از طرف همسرش به وکیل دادگستری جهت اقدام برای طلاق توافقی وکالت بدهد. البته وکالتی که زوجه به وکیل پایه یک دادگستری میدهد در واقع، از جانب همسرش است یعنی وکالتنامه را از طرف همسرش امضا خواهد کرد.

در این صورت، حضور خود زوجه جهت اقدامات بعدی و در دادگاه و دفترخانه لازم است. چنانچه زوجه بخواهد برای خود نیز وکیل دادگستری اختیار کند میتواند وکالتنامۀ دیگری بدین منظور با وکیل دادگستری تنظیم  و امضا کند.

در این صورت است که حضور زوجه برای اقدام در خصوص طلاق توافقی ضروری نخواهد بود. ذکر این نکته لازم است که وکیلی که از طرف زوج وکالت را به عهده گرفته باشد نمیتواند وکیل زوجه هم باشد و لازم است که وکیل دیگری نیز جهت وکالت از طرف زوجه حضور داشته باشد. البته یک وکیل به تنهایی می تواند یک پرونده طلاق توافقی را با همکاری یک وکیل دیگر که هماهنگی مطلوبی میان ایشان وجود دارد، به سرانجام ( اخذ حکم طلاق و ثبت آن در دفترخانه طلاق) برساند.

اخیرا، از ابتدای آذرماه ۱۳۹۷، مطابق بخشنامه دادگستری تهران، زوجین می بایست برای طلاق توافقی، ابتدائا، به واحدهای مشاوره بهزیستی که بدین منظور، مشخص شده مراجعه نموده و گواهی عدم انصراف از طلاق اخذ و جزء مدارک لازم، به دفتر خدمات الکترونیک قضایی برای ثبت دادخواست طلاق توافقی ارائه کنند. این مقرره جدید، قدری مسیر طلاق توافقی را طولانی تر خواهد کرد.

گرچه بسیار بعید است که تأثیری در کاستن از میزان طلاق داشته باشد مگر ایجاد زحمت و هزینه ی بیشتر برای زن و مردی که قصد طلاق توافقی دارند.

طلاق یکطرفه

مطابق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی ایران: « مرد میتواند هر وقت که بخواهد زن خود را طلاق دهد.» بنابراین، طلاق به اراده و خواست مرد صورت می گیرد بدون اینکه دلیل خاصی لازم باشد. زن هم میتواند درخواست طلاق بدهد اما باید بتواند یکی از شروط ضمن عقد  مندرج در عقدنامه (سند نکاح) را ثابت کند یا اینکه بتواند عسر و حرج خود را نزد دادگاه ثابت کند. در غیر این صورت، زن نمیتواند طلاق بگیرد.

زن در چه مواردی میتواند طلاق بگیرد؟ به استناد ماده ۱۱۲۹ (استنکاف شوهر از پرداخت نفقه و عدم امکان اجرای حکم دادگاه مبنی بر الزام شوهر به پرداخت نفقه) و ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی (عسروحرج زوجه)؛ ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی (شروط ضمن عقد و توکیل به زن برای طلاق)؛ به استناد ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی (غیبت شوهر به مدت چهار سال)

در اینجا می­خواهیم به برخی از سوالاتی که بیشترین تکرار را داشته­ اند در جلسه پرسش و پاسخ(مورخ ۵/۱۱/۱۳۹۵) از یک وکیل خانواده بپردازیم.

سؤال ۱:  آیا زن به تنهایی می­تواند درخواست طلاق کند؟ جواب وکیل خانواده: مطابق قانون مدنی، حق طلاق با مرد است و زن حق طلاق ندارد. فقط در صورتی که زن بتواند عسر و حرج خود را اثبات کند در آنصورت می­تواند نسبت به حصول نتیجۀ دلخواه از درخواست طلاق امیدوار باشد.

سؤال ۲: عسر و حرج که در قوانین مربوط طلاق آمده است و شما هم به آن اشاره کردید به چه معناست؟ جواب وکیل خانواده: عسر وحرج به معنی سختی و دشواری است و به عبارت دیگر، وضعیتی است که زن نمی­تواند یا به سختی می­تواند آن را تحمل کند. البته اثبات عسر و حرج، کار راحتی نیست و هر سختی و مشکلی را نباید عسر و حرج دانست.

مثلا اگر شوهر، نفقۀ همسرش را نپردازد و زوجه مجبور شود دادخواست مطالبۀ نفقه مطرح کند و دادگاه هم زوج را ملزم به پرداخت نفقۀ معوقه کند اما زوج همچنان از پرداخت نفقه امتناع کند، در این صورت، زن می­تواند نسبت به درخواست طلاق از طریق دادگاه اقدام کند. موارد دیگری از مصادیق عسر و حرج در عقدنامه­ها در چندین بند مجزا ذکر گردیده است که معمولا زوجین در هنگام انعقاد عقد ازدواج امضا می­کنند. می­توانید به عقدنامۀ خود رجوع کنید و از موارد آن مطلع شوید. فقط این مطلب مهم را به خاطر داشته باشید که وجود عسر و حرج با اثبات آن متفاوت است و اثبات نیاز به دلیل و مدرک محکمه­پسند دارد. معمولا وکیل خانواده می­تواند شما را در مسیر اثبات یاری کند.

وکیل خانواده

سؤال ۳: وکالت در طلاق چگونه است؟ جواب وکیل خانواده: وکالت در طلاق در دفترخانۀ اسناد رسمی(توجه کنید که دفتر اسناد رسمی با دفترخانۀ ازدواج وطلاق فرق دارد) و با حضور زوجین صورت می­گیرد. بدین صورت که زوج اختیار مراجعۀ زوجه را به دادگاه خانواده و درخواست طلاق از طرف وی بدون حضور خودش را میدهد. فقط باید دقت کنید که موارد مندرج در وکالتنامۀ طلاق یا همان اختیارات مندرج در آن کامل باشد و نقصی نداشته باشد، چون ممکن است بعدا در دادگاه با مشکل مواجه شوید. البته بعد از اخذ وکالت در طلاق، به تنهایی نمی­شود دادخواست طلاق توافقی مطرح کرد و لازم است که یک وکیل خانواده نیز حضور داشته باشد.

وکیل خانواده

سؤال ۴: آیا یک وکیل خانواده می­تواند وکیل زوجین( هم وکیل زوج باشد، هم وکیل زوجه) باشد برای انجام طلاق؟ جواب وکیل خانواده: خیر، یک وکیل خانواده می­تواند فقط وکیل یکی از زوجین( یا زوج یا زوجه) باشد و برای اینکه بشود طلاق را بدون حضور زوجین انجام داد، لازم است که دو وکیل خانواده حضور داشته باشند. البته این در صورتی است که هیچ یک از زوجین نخواهند در دادگاه حضور پیدا کنند وگرنه الزامی به حضور دو وکیل خانواده نیست.

وکیل خانواده

سوال ۵: اگرزوجه مهریه اش را از طریق قانونی مطالبه کند و زوج مهریۀ همسرش را نپردازد آیا می­تواند طلاق بگیرد؟ عدم پرداخت مهریه ربطی به طلاق ندارد و جزو موارد عسر و حرج نمی­باشد.

سؤال ۶: ممنوع الخروجی از طریق مهریه چگونه است و آیا اگر زوج درخواست اعسار کند و دادگاه هم اعسار زوج را بپذیرد، ممنوع الخروجی زوج مرتفع می­شود؟

جواب وکیل خانواده: ممنوع­الخروجی زوج از طریق اجرای ثبت بلافاصله بعد از اقدام اولیۀ زوجه صورت می گیرد اما ممنوع الخروجی زوج از طریق دادگاه، بعد از صدور حکم و قطعی شدن آن و در مرحلۀ اجرای حکم قابل انجام است. جواب وکیل خانواده برای قسمت دوم: طبق قانون جدید نحوۀ اجرای محکومیتهای مالی مصوب ۱۳۹۴ اگر درخواست اعسار زوج توسط دادگاه پذیرفته شود، ممنوع­الخروجی زوج مرتفع خواهد شد البته قبلا اینگونه نبود.

وکیل خانواده

شماره تماس: ۰۹۱۲۱۵۸۲۰۹۳ – ۸۸۵۱۳۶۷۰
سهروردی شمالی، بین مطهری و بهشتی، چهارراه کیهان، خیابان زینالی غربی

وکیل خانواده