حق و حقوق فرزندان طلاق

یکی از مهمترین حقوقی که در پیمان نامه حقوق کودک برای کودکان مطرح شده حق پیوند خانوادگی یا بهره‌مند شدن از یک خانواده مناسب و مطلوب است. کودکان در موقعیت ها و زمان های مختلف چه والدین آنها در کنار هم زندگی مشترک داشته باشند چه جدا از یکدیگر زندگی کنند یا طلاق گرفته باشند حق دارند که با والدین خود ارتباط داشته و از محبت ایشان برخوردارباشند.

کودکان طلاق بسیار آسیب پذیرند لذا باید حقوق آنها را بسیار مورد توجه قرار داد. به رسمیت شناختن حقوق کودکان طلاق، می ‌تواند از مشکلاتی که ممکن است برای آنها پیش بیاید تا حدودی بکاهد. فرزند طلاق باید بتواند به راحتی با پدر یا مادر خود که تحت حضانت او قرار ندارد ملاقات به میزان مطلوب داشته باشد.حق ملاقات با والدین قابل اسقاط و اعراض و معامله نیست. همچنان که ملاقات حق فرزند است باید گفت که متقابلا حق و تکلیف والدین است. ملاقات باید در فواصل زمانی و مکان مناسب صورت گیرد؛ ملاقات در اماکنی نظیر کلانتری، پارک، خیابان، مغازه و… مطلوبیت نداشته  نیازهای عاطفی کودک را برآورده نخواهد کرد. البته در مواردی که پدر یا مادر دارای فساد اخلاقی یا رفتارهای نابهنجار اجتماعی باشند در مواردی می توان از طرق قانونی مانع ملاقات فرزند با آن والد گردید.

خروج کودک از کشور

خروج کودک از کشور با پدر یا مادری که حضانت کودک بر عهده اوست یکی از مواردی است که در دوران بعد از طلاق امکان بروز بسیار دارد. خروج قانونی و مجاز پدر یا مادری که حضانت با اوست باید تضمین بدهد که حق تماس و مکالمه فرزند با والد دیگر قطع نخواهد شد. در خصوص خارج کردن فرزند از کشور بدون رضایت پدر یا مادر توسط یکی از ایشان، ظاهراً  تمهیدات خاصی در قانون ایران اندیشیده نشده و شوربختانه، حتی عضو کنوانسیون های مربوط در این خصوص نیز نمی باشیم؛ “کنوانسیون ابعاد مدنی کودک ربایی بین المللی مصوب ۱۹۸۰” و “کنوانسیون حمایت از کودکان مصوب ۱۹۹۶” گفته شده است که در صورت طلاق والدین از یکدیگر، چنانچه یکی از آنها کودک را به صورت غیر قانونی از کشور خارج کند خواه حضانت کودک را برعهده داشته یا نداشته باشد دولت‌ها مکلفند نه تنها کودک بلکه والد وی را نیز به کشور بازگردانند تا به تخلف او رسیدگی شود. متأسفانه به جهت عضو نبودن ایران در این کنوانسیون ها، سایر کشورهای عضو در این زمینه همکاری لازم را با ایران ندارند. بنابراین باید گفت که فقط مواظب باشید بعد از طلاق فرزندتان را از کشور خارج نکنند زیرا بازگرداندن فرزند به کشور دشوار یا حتی غیرممکن خواهد بود!

نفقه کودک

نفقه و تامین مالی کودکان طلاق نیز باید مورد توجه باشد. همانطور که کودکان در حالت عادی از حق دریافت نفقه برخوردار می باشند در صورت طلاق والدین از یکدیگر نیز حق دریافت نفقه برای کودکان باقی است.

تربیت مناسب کودک

تربیت مناسب یکی دیگر از حقوق کودک می باشد یکی از تکالیف والدین؛ همچنانکه در قانون مدنی نیز آمده است. در صورتی که هر کدام از والدین که حضانت با او نیست متوجه شود که تربیت کودک با مشکل مواجه شده است می تواند از طریق قانونی اقدام لازم را انجام دهد؛ هرچند اقدام در این خصوص و اثبات آن همواره ساده نخواهد بود حتی با حضور وکیل دادگستری در پرونده. البته اثبات مواردی نظیر اذیت و آزار کودک، وادار نمودن کودک به انجام کارهای سخت یا نامناسب و مواردی از این دست چندان دشوار نخواهد بود و در صورت اثبات، می‌تواند سلب حضانت را در پی داشته باشد.

در خصوص حضانت و مسائل آن مطالبی در سایت وکیل سرا گفته شده است {حضانت فرزند زیر و بم حقوقی} نیز {دانستنی های حقوقی حضانت فرزند}. اینکه حضانت کودک (دختر یا پسر) بعد از طلاق تا چه سنی با پدر یا مادر است یک مطلب قانونی و مشخص است؛ با وجود این، در قانون حمایت خانواده ۱۳۹۱ قاضی باید مصلحت کودک را در نظر بگیرد. تشخیص این مهم چندان هم دشوار نیست و با بررسی جوانب امر و تحقیق از کودک و اطرافیان وی می‌توان تصمیم شایسته ای اتخاذ نمود. می توان از کودک بالای ۴ سال نظرش را در خصوص زندگی با پدر یا مادر بعد از طلاق جویا شد. قاضی دادگاه باید تمام تلاش خود را مصروف دارد تا بتواند ذهنیات کودک را بشناسد و بتواند از این طریق به مشکلات کودک پی برده و در حکم در خصوص حضانت لحاظ کند.

حق آموزش و تربیت یکی دیگر از حقوق کودکان طلاق به شمار می آید؛ والدین نمی‌توانند کودک را از ادامه تحصیل محروم کنند همچنان که در بند سوم اصل سوم قانون اساسی و نیز در اصل سی ام قانون اساسی بر حق برخورداری کودکان از آموزش تصریح شده است.

یک نمونه رای دادگاه در خصوص اجازه خروج از کشور برای فرزند تحت حضانت

در خصوص خانم…  فرزند…  با وکالت آقای… به طرفیت آقای… فرزند… دائر بر اخذ اجازه خروج از کشور فرزند صغیر به نام…متولد ۱۳۹۱/۵/۱۶  به شرح دادخواست تقدیمی با این توضیح که وکیل خواهان اظهار داشته موکله به دلیل فوت همسر، قیم فرزند مشترک بوده چون قصد تشرف به خانه خدا را دارد و ولی قهری مخالف این موضوع می باشد خواستار اجازه خروج از کشور فرزند مشترک میباشد. دادگاه با عنایت به محتویات پرونده و مدافعات وکیل خواهان و مستندات پیوست دادخواست و نظر به اینکه خوانده دلیل و مدرک محکمه پسندی بر رد دعوا اقامه نکرده است با قبول خواسته به استناد ماده ۴۲ قانون حمایت خانواده اجازه خروج فرزند صغیر با سپردن یکصد و پنجاه میلیون تومان وثیقه صادر و اعلام می نماید. رای صادره حضوری بوده ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در محاکم تجدید نظر استان تهران میباشد.

وکیل سرا؛

مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و وکیل طلاق

وکیل خانواده (۱- ممانعت از طلاق؛ ۲- طلاق)

عضو کانون وکلای دادگستری مرکز