پرسش و پاسخ ویژه دادگاه خانواده

پرسش و پاسخ ویژه دادگاه خانواده

سوال: پنهان کردن ازدواج قبلی توسط زن، آیا موجب فسخ نکاح است؟

جواب: صرف پنهان کردن ازدواج قبلی توسط زوجه، با وصف باکره {دوشیزه} بودن وی، موجبی برای فسخ نکاح نمی باشد چراکه عقد مبتنی بر این شرط واقع نشده است ( دادنامه شماره ۳۲۲ مورخ ۱۳۹۱ صادره از شعبه ۲۶ دیوان عالی کشور)

البته اگر خانمی که در عقدنامه، «دوشیزه» قید شده اما بعدا مشخص شود که قبلا ازدواج کرده بوده و در هنگام طلاق دوشیزه نبوده و با استفاده از لطایف الحیل، اقدام به حذف ازدواج قبلی از شناسنامه کرده و این مطلب مهم را به اطلاع طرف مقابل نرسانده باشد، اقدام نامبرده مشول تدلیس است و در این صورت، مرد می تواند نسبت به طرح دعوی فسخ نکاح اقدام کند (ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی) {تدلیس یا فریب در ازدواج}

 سوال: آیا مرد می تواند از وکالت در طلاق که به همسرش داده است رجوع کند؟

جواب: در صورتی که وکالت در طلاقی که زوج به زوجه داده است، یا عدم امکان عزل وکیل، ضمن عقد خارج لازمی شرط نشده باشد، زوج می تواند هر وقت که بخواهد از وکالت مزبور رجوع کند (برگرفته از بخشی از رأی صادره شعبه ۸ دیوان عالی کشور در سال ۱۳۹۰) البته اگر زوج بتواند ثابت کند که عقد خارج لازم، وجود خارجی نداشته، ممکن است بتواند وکیل را عزل کند؛ در این خصوص رویه ی واحدی در دادگاهها وجود ندارد. {نمونه وکالتنامه طلاق؛ طلاق توافقی}

سوال: آیا رجوع از بذل مهریه در طلاق توافقی ممکن است؟

جواب: در طلاق توافقی، اگر زن مهریه اش را بذل کند، تا سه ماه بعد از ثبت صیغه طلاق در دفترخانه اسناد رسمی، می تواند رجوع کند؛ در مقابل، مرد میتواند به ازدواج رجوع کند.گرچه طلاق توافقی قابل رجوع نیست اما در این حالت خاص، امکان رجوع مرد به ازدواج وجود دارد. اگر قصد طرفین بر این است که زن به مهریه رجوع نکند، معمولاً، در دادنامه طلاق توافقی، یا در هنگام ثبت صیغه طلاق در دفترخانه طلاق، زن حق رجوع به مهریه را از خود ساقط می کند، و البته بهتر است این اسقاط حق رجوع، ضمن عقد خارج لازم صورت بگیرد. {گفته های کاربردی هبه، بذل، ابراء و بخشش طلب}

سوال: آیا محکومیت قطعی زوج به ایراد ضرب و جرح عمدی و تهدید زوجه از موجبات طلاق است؟

جواب: به موجب بند ۴ ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، ضرب و شتم یا هر گونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفا با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد، از مصادیق عسر و حرج محسوب گردیده است.

با وجود این، در طلاق به درخواست زوجه به دلیل عسر و حرج، دادگاه بر اساس اختیارات مصرح رد ماده ی ۱۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی، باید تحقیقات لازمه را جهت احراز حقیقت انجام دهد ( قسمتی از رأی صادره از شعبه ۸ دیوان عالی کشور در سال ۱۳۹۱ که به همین علت، رأی شعبه ۵ دادگاه تجدیدنظر استان سمنان را نقض نموده است)

دادگاه خانواده می تواند مستندا به ماده ۱۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی، رأسا، سوء رفتار زوج را احراز کند و نیازی به صدور حکم کیفری در این خصوص نیست و حتی صدور حکم دادگاه کیفری مبنی بر برائت زوج، منافاتی با احراز سوء رفتار وی و صدور حکم طلاق ندارد، چرا که هر سوء رفتاری، لزوما، جرم محسوب نمی شود (نظریه مشورتی ۱۹۹۴/۹۳/۷ مورخ ۲۱/۸/۱۳۹۳ اداره حقوقی قوه قضاییه)

سوال: اگر زوج، همسر دوم اختیار کند و زوجه به همین علت، دادخواست طلاق مطرح کند، آیا با طلاق دادن همسر دوم، ماانع حکم طلاق گرفتن همسر اول شود؟

جواب: بله، اگر زوج بعد از ازدواج مجدد، برای حفظ زندگی خود، از همسر دوم جدا شود، موجبی برای صدور گواهی عدم امکان سازش بر اساس شروط ضمن عقد (بند ۱۲ شروط ضمن عقد مندرج در عقدنامه) نیست (دادنامه ۳۴۶ مورخ ۱۳۹۱ صادره از شعبه ۲۶ دیوان عالی کشور) {شروط ضمن عقد ازدواج}

سوال: عدم پرداخت نفقه در چه صورتی از موجبات طلاق است؟

جواب: عدم پرداخت نفقه، زمانی جهت طلاق از طرف زوجه قابل استناد است که زوج از دادن نفقه استنکاف و الزام وی به تأدیه ی آن ممکن نباشد (دادنامه شماره ۲۳۹ مورخ ۱۳۹۱ صادره از شعبه ۲۳ دیوان عالی کشور)

سوال: اگر شوهر ظرف دو ماه از تولد فرزند هیچ اقدامی جهت نفی نسب (ماده ۱۱۶۲ قانون مدنی) انجام ندهد اما عملا، فرزند را از آن خود نداند و اقدام به اخذ شناسنامه برای فرزند نکند، متعاقبا زن اقدام به طرح دعوی اثبات نسب نماید و آزمایش دی ان ای (DNA) نیز در تأیید ادعای مرد باشد، حکم آن چگونه است؟

جواب: با توجه به اینکه زوج مطابق مهلت دو ماههی مقرر در ماده ی ۱۱۶۲ قانون مدنی اقدام ننموده، طفل، بدون توجه به آزمایش دی ان ای(DNA) منتسب به زوج می باشد و با عنایت به ماده ۱۱۵۸ قانون مدنی، طفل متولد شده در زمان زوجیت ملحق به شوهر است، النهایه دعوی اثبات نسب زوج ثابت می گردد (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۶۸۰۱۰۷۱ مورخ ۱۳۹۱ صادره از شعبه ۸ دیوان عالی کشور)

نکته: به نظر می رسد بین دعوی «نفی ولد» و «نفی نسب» باید تفاوت قائل شد. نفی ولد، مطابق مهلت مقرر در ماده ۱۱۶۲ قانون مدنی (دو ماه از زمان تولد طفل) توسط شوهر باید صورت گیرد وگرنه ادعای وی پذیرفته نمی شود. اما دعوای نفی نسب، با آزمایش دی ان ای (DNA) قابل اثبات است و در دعاوی مربوط به ارث می تواند امکان طرح یابد.

مصطفی محمدی: وکیل پایه یکدادگستری و مشاور حقوقی

عضو کانون وکلای دادگستری مرکز