۱۰ نکته کاربردی طلاق و مهریه از وکیل دادگستری
۱- طلاق خلعی نوبت اول
آنچه در دادگاه های خانواده، معمولا، در پرونده ها و دعاوی طلاق و در دادنامه ها و احکام صادره قید می گردد عبارت طلاق خلعی، نوبت اول می باشد. همچنین عبارت مدخوله یا غیرمدخوله نیز ذکر می شود که بر این واژه ها آثار حقوقی بار می شود که در اینجا قصد پرداختن به آن را نداریم. مدخوله یعنی خانم در زمان طلاق، باکره (دوشیزه) نیست. غیرمدخوله یعنی خانم در زمان طلاق، همچنان باکره (دوشیزه) است. عبارت طلاق نوبت اول، همچنان که از ظاهر آن مشخص است یعنی طلاق برای اولین بار صورت گرفته. البته در صورتی که طلاق دوم باشد قید خواهد شد: نوبت دوم.
۲- طلاق از طرف زوجه
به استناد ماده ۱۱۲۹ (استنکاف شوهر از پرداخت نفقه و عدم امکان اجرای حکم دادگاه مبنی بر الزام شوهر به پرداخت نفقه) و ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی (عسروحرج زوجه)؛ ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی (شروط ضمن عقد و توکیل به زن برای طلاق)؛ به استناد ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی (غیبت شوهر به مدت چهار سال)
در دعوی طلاق یکطرفه از طرف زن، می بایست یکی از بندهای دوازده گانه مندرج در عقدنامه (شروط ضمن عقد ازدواج)، یا «عسر و حرج» زن اثبات گردد. در دوران عقد، هم به همین صورت است، با این تفاوت که زن «حق حبس» دارد البته منوط به اینکه قبلا «تمکین خاص» (همخوابگی) نکرده باشد. حق حبس، حتی به رغم پذیرش اعسار و تقسیط مهریه از طرف دادگاه، همچنان برقرار خواهد بود.
۳- حکم دادگاه در خصوص طلاق
دادگاه ضمن رای خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل (جنین) را معین همچنین اجرت المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینههای حضانت و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ می کند. (ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱).
۴- بذل مهریه و رجوع از بذل
بذل مهریه، در واقع، شکلی از هبه است، و رجوع از بذل نیز ممکن است، حتا اگر بذل به موجب سند رسمی (در دفترخانه اسناد رسمی) واقع شده باشد، مگر اینکه ابراء یا بخشش طلب صورت بگیرد؛ در این حالت، قابل رجوع نخواهد بود. اقرار به دریافت مهریه از طرف زن نیز معتبر است اما اگر نادرستی این اقرار محرز گردد، اعتباری نخواهد داشت، گرچه ممکن است دادگاه اقرار به دریافت مهریه را «ابراء» قلمداد کند و ابراء، غیر قابل رجوع است. به طور کلی و خلاصه، باید گفت که بذل عین معین در قالب هبه صورت می گیرد و بذل دین در قالب ابراء؛ هبه قابل رجوع است (مگر موارد خاص مذکور در ماده ۸۰۳ قانون مدنی) اما ابراء قابل رجوع نمی باشد.
۵- بذل مهریه در قبال طلاق (طلاق توافقی)
به طور خلاصه، در طلاق توافقی، اگر زن مهریه اش را بذل کند، تا سه ماه بعد از ثبت صیغه طلاق در دفترخانه اسناد رسمی، می تواند رجوع کند؛ در مقابل، مرد میتواند به ازدواج رجوع کند. گرچه طلاق توافقی قابل رجوع نیست اما در این حالت خاص، امکان رجوع مرد به ازدواج وجود دارد.
در سوال مطروحه که زن به واسطه کراهتی که از مرد پیدا کرده، در مقابل مالی که به شوهر میدهد طلاق میگیرد. این طلاق به موجب ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی، خلع و از جمله طلاق های بائن است که مرد حق رجوع ندارد اما در صورت رجوع زن به عوض، طلاق از بائن خارج شده و به رجعی تبدیل می شود؛ در این صورت زوج حق رجوع دارد.
راهکار چیست؟ برای اینکه زن نتواند به مهریه رجوع کند، معمولاً، در دادنامه طلاق توافقی، یا در هنگام ثبت صیغه طلاق در دفترخانه طلاق، زن حق رجوع به مهریه را از خود سلب و ساقط می کند.
۶- توقیف ملک مشاعی از طرف زوجه و مسائل آن
اگر زوجین، مالک مشاعی یک منزل مسکونی باشند (سه دانگ سه دانگ)، آیا زن می تواند سه دانگ دیگر را که هم اکنون همسرش در آن سکونت دارد یا سکونت مشترک دارند را بابت مهریه توقیف کند؟
با رعایت شرایطی که در ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی مصوب ۱۳۹۴ آمده است، این سه دانگ جزو «مستثنیات دین» است و قابل توقیف نخواهد بود.
اگر زن ابتدائا نسبت به اخذ رأی در خصوص غیر قابل افراز بودن همین ملک مشاع از طریق اداره ثبت اسناد و املاک اقدام کند و در ادامه نیز دادگاه دستور فروش دهد، آیا پس از فروش ملک، مبلغی که سهم حاصل از فروش سه دانگ همسرش است، قابل توقیف خواهد بود؟
با توجه به تبصره ۲ ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی مصوب ۱۳۹۴، در صورتی که ثابت شود همسر قصد خرید منزلی را از محل وجه مزبور دارد، توقیف آن مبلغ ممکن نخواهد بود.
آیا مبلغ ودیعه مسکن (یا همان پول پیش مسکن در قراردادهای اجاره) قابل توقیف است؟
خیر، این مبلغ جزو مستثنیات دین است، مگر اینکه قاضی تشخیص دهد محکوم علیه بدون پول پیش هم دچار عسرت نخواهد شد، که در این صورت، قابل توقیف خواهد بود (بند ز ماده ۲۴)؛ البته در رویه ی برخی شعب دادگاهها (بخصوص دادگاههای خانواده در خصوص مهریه) ملاحظه شده که اگر مبلغ ودیعه نسبتا قابل توجه باشد، نصف آن را جزو مستثنیات دانسته اند.
۷- انصراف زوجه از تعقیب عملیات اجرائی در خصوص مهریه
هرگاه صدور اجرائیه از طرف زوجه جهت وصول مهریه باشد و زوجه از تعقیب عملیات اجرایی منصرف شود به موجب ماده ۹۸ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۱۳۸۰ که بعدها در ماده ۱۲۲ قانون برنامه ششم توسعه مصوب ۱۳۹۵ تنفیذ گردیده، زوج از پرداخت نیم عشر اجرایی معاف می باشد.
۸- حذف نام همسر از شناسنامه
اگر زن، در دادگاه ادعای باکره بودن داشته باشد قاضی او را برای اثبات ادعای دوشیزگی به پزشکی قانونی معرفی می کند. گواهی پزشکی قانونی مبنی بر باکره بودن زن، در حکم صادره قید می شود. اثر باکره بودن یا همان غیرمدخوله بودن زوجه، این است که زوجین پس از ثبت طلاق در دفتر طلاق می توانند از طریق دفاتر پیشخان دولت یا مراکز ثبت احوال نسبت به درخواست حذف نام همسر از شناسنامه اقدام کنند و شناسنامه ی به اصطلاح، سفید، بگیرند.
۹- نصف شدن مهریه
باید به این نکته توجه کرد که نصف شدن مهریه، زمانی است که شوهر بخواهد همسرش را قبل از نزدیکی، طلاق دهد لذا اگر بدون اینکه مرد بخواهد همسرش را طلاق بدهد، زن، رأسا، بخواهد مهریه اش را در دوره ی عقد مطالبه کند، مستحق کل مهریه خواهد بود.
۱۰- اعسار از پرداخت محکومٌ به (اعسار به تقسیط)
درخواست اعسار زمانی موجب توقف اجرای حکم میشود که منجر به صدور حکم قطعی در پذیرش این ادعا باشد مگر اینکه محکوم علیه ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه با ارائه صورت کلیه اموال خود، دادخواست اعسار خود را ثبت کرده باشد (ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی). در صورت ثبت دادخواست اعسار خارج از این مهلت، برای بازداشت نشدن محکوم علیه، کفیل یا وثیقه معتبر (به اندازه ی محکوم به) به تشخیص دادگاه ضرورت خواهد یافت مگر اینکه محکوم له با آزادی او بدون اخذ تأمین موافقت کند.
وکیل سرا؛
مصطفی محمدی وکیل دادگستری و مشاور حقوقی
عضو کانون وکلای دادگستری مرکز
پاسخ دهید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.