شهادت شهود (گواهی گواهان)
شهادت به موجب ماده ۱۲۵۸ قانون مدنی یکی از ادله اثبات دعواست. شرایط شاهد در ماده ۱۳۱۳ قانون مدنی ذکر شده است. این شرایط عبارتند از ۱- بلوغ ۲- عقل ۳- عدالت ۴- ایمان ۵- طهارت مولد
در ماده ۱۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ سه مورد دیگر به آن افزوده شده که عبارت است از:
۶ – عدم وجود انتفاع شخصی برای شاهد یا رفع ضرر از وی
۷- عدم وجود دشمنی دنیوی بین شاهد و طرفین دعوا
۸- عدم اشتغال به تکدی و ولگردی
ماده ۲۳۳ قانون آیین دادرسی مدنی صلاحیت و شرایط شاهد و جرح او را در امور مدنی به قانون آیین دادرسی کیفری ارجاع داده است.
استماع شهادت شهود
هرگاه به شهادت شهود استناد شده باشد و دادگاه آن را در دعوا مؤثر بداند، به موجب رویه ی عملی، قرار استماع شهادت شهود (قرار استماع گواهی گواهان) صادر و اگر شهود در جلسه دادرسی حاضر نباشند جلسه تجدید و به طرف مزبور اخطار می شود که شهود خود را در جلسه ی تعیین شده حاضر کند.
نکاتی در خصوص شهادت:
۱ . اگر دلیل، گواهی گواه باشد، خواهان باید اسامی و مشخصات و محل اقامت آنان را به طور صحیح معین کند (بند ۶ ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی)
- صلاحیت شاهد و موارد جرح او باید مطابق قانون آیین دادرسی کیفری رعایت شود و هرگاه طرف مقابل برای جرح گواه مهلت بخواهد، یک هفته مهلت داده می شود.
- در دعاوی مدنی، تعداد شهود و جنسیت آنها در ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی مدنی آمده است که باید رعایت شود.
- قبل از استماع گواهی، مسئولیت و مجازات گواهی کذب باید به گواه تفهیم شود. در این خصوص، ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی چنین مقرر داشته است: «هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس، یا به یک میلیون و پانصد هزار ریال تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
تبصره: مجازات مذکور در این ماده، علاوه بر مجازاتی است که در باب حدود و قصاص و دیات برای شهادت دروغ ذکر گردیده است.»
- سوگند دادن گواه به لفظ جلاله (خداوند متعال را در نظر گرفته سوگند یاد می کنم جز به راستی چیزی نگویم و تمام حقیقت را بگویم.»
- از گواهان به صورت جداگانه تحقیق صورت گیرد.
- برخلاف امور کیفری که بعد از دو بار احضار شاهد، در صورت عدم حضور جلب می شود، در امور مدنی نمی توان شاهد را جلب کرد.
- تشخیص ارزش گواهی با دادگاه است.
نکته مهم: در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ رابطه خویشاوندی و رابطه خادم و مخدومی از موارد جرح گواه نیست. بنابراین در حال حاضر، شهادت خویشاوندان حتی پدر و مادر، برادر و خواهر و… ایرادی ندارد. البته همچنان که قبلا گفته شد تشخیص ارزش این گواهی (شهادت) با قاضی خواهد بود و اگر قاضی تشخیص دهد که خویشاوندی شهود یا رابطه خادم ومخدومی شهود با کسی که به نفع وی شهادت داده می شود، تأثیر در بیان اظهارات شهود داشته است و او را از مسیر حقیقت منحرف کرده، می تواند شهادت شهود را در اتخاذ تصمیم خود مؤثر نداند.
سوال: شهود باید چند نفر باشند که شهادت آنها برای اثبات دعوا کافی باشد؟
جواب: در دعاوی مالی مثل مطالبه ی طلب و نیز معاملات، شهادت دو مرد یا یک مرد و دو زن لازم است.
تذکر: تعداد شهود در همه ی دعاوی یکسان نیست؛ این موارد در ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی مدنی ذکر شده است.
در پایان، ماده ۱۳۱۵ قانون مدنی جهت استحضار آورده می شود: «شهادت باید از روی قطع و یقین باشد نه به طور شک و تردید.»
مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی (عضو کانون وکلای دادگستری مرکز)
پاسخ دهید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.