شما در حال مطالعه مطلب دانستنی های مهم قانون جدید چک ۱۴۰۰ هستید.
مهمترین مزیت در قانون جدید چک
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه
خلاصه سوال: آیا توافق اشخاص بر دریافت وجه التزام مازاد بر مبلغ خسارت تاخیر تادیه اعلامی از سوی بانک مرکزی قانونی است؟
خلاصه جواب: بله
۳۱/ ۰۵/ ۱۴۰۲
۳۳/ ۱۴۰۲/ ۷
شماره پرونده: ۳۳- ۱۵۵- ۱۴۰۲ح
با توجه به نظریه مشورتی شماره ۱۰۸۸/ ۱۴۰۱/ ۷ مورخ ۲۰/ ۱۲/ ۱۴۰۱ آن اداره کل و به سبب وجود ابهام در متن پاسخ و با توجه به اینکه در رای وحدت رویه شماره ۷۹۴ مورخ ۱۳۹۹/ ۵/ ۲۱ هیئت عمومی دیوان عالی کشور آمده است: «مقررات مواد ۱۰، ۱۱، ۱۴ و ۲۷ قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ با اصلاحات و الحاقات بعدی و ماده ۲۰ قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب ۱۳۶۲ با اصلاحات بعدی و ماده واحده قانون تاسیس بانکهای غیردولتی مصوب ۲۱/ ۱۱/ ۱۳۷۹ و مصوبات بانک مذکور راجع به حداقل و حداکثر سود بانکها و موسسات اعتباری اعم از دولتی و غیر دولتی جنبه آمرانه دارد…» آیا میتوان چنین نتیجه گرفت که توافق اشخاص بر دریافت وجه التزام، مازاد بر مبلغ خسارت تاخیر تادیه اعلامی از سوی بانک مرکزی مسموع نیست؟
پاسخ:
- اولاً همانطور که در نظریه شماره ۷/ ۱۴۰۱/ ۱۰۸۸ مورخ ۲۰/ ۱۲/ ۱۴۰۱ به آن مرجع محترم اعلام شده است، با توجه به رای وحدت رویه شماره ۸۰۵ مورخ ۱۶/ ۱۰/ ۱۳۹۹ هیئت عمومی دیوان عالی کشور، تعیین وجه التزام قراردادی به منظور جبران خسارت تاخیر در ایفای تعهدات پولی (از جمله در فرض سوال بابت پرداخت وجه چک) مشمول اطلاق ماده ۲۳۰ قانون مدنی و عبارت قسمت اخیر ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ است و با عنایت به ماده ۶ قانون اخیرالذکر، تعیین خسارت مازاد بر شاخص قیمتهای اعلامی رسمی نرخ تورم، معتبر و فاقد اشکال قانونی است.
- ثانیاً، حکم مقرر در ماده واحده قانون تاسیس بانکهای غیردولتی مصوب ۱۳۷۹ مبنی بر آمره بودن مصوبات بانک مرکزی در ارتباط با حداقل و حداکثر سود بانکها که ناظر بر اعطای تسهیلات بانکی و تعیین کمینه و بیشینه سود در قراردادهای مربوط است و در رای وحدت رویه شماره ۷۹۴ مورخ ۲۱/ ۵/ ۱۳۹۹ هیئت عمومی دیوان عالی کشور نیز بر آن تاکید شده است، از فرض استعلام خروج موضوعی دارد.
۶/ ۶/ ۱۴۰۲
شماره پرونده: ۱۲۲۳- ۸۸- ۱۴۰۱ح
استعلام:
وفق بند «ج» ماده ۲۳ قانون صدور چک (اصلاحی ۱۳۹۷)، در صورتی که گواهی عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت موضوع ماده ۱۴ این قانون و تبصرههای آن صادر شده باشد، صدور اجراییه چک امکانپذیر نیست؛ چنانچه صادر کننده چک با ادعای مندرج در ماده اخیرالذکر دستور عدم پرداخت به بانک بدهد اما شکایت موضوع تبصره ۲ همان ماده را مطرح نکند و برای دارنده، گواهی عدم پرداخت به علت دستور صادر کننده صادر شود، آیا اجراییه موضوع ماده ۲۳ اصلاحی قانون را میتوان صادر کرد؟ به عبارت دیگر، آیا با ارائه گواهی از سوی بانک مبنی بر عدم اقدام صادر کننده برای ارائه گواهی از سوی بانک مبنی بر عدم اقدام صادر کننده برای ارائه گواهی تقدیم شکایت در موعد مقرر، دادگاه میتواند اجراییه چک را صادر کند؟
پاسخ:
در فرض سوال که صادر کننده چک، وفق ماده ۱۴ قانون صدور چک مصوب ۱۳۵۵ با اصلاحات و الحاقات بعدی، دستور عدم پرداخت به بانک داده و بانک نیز به همین سبب گواهی عدم پرداخت صادر کرده است و متعاقباً صادر کننده، شکایت موضوع را تبصره ۲ این ماده را اقامه نکرده است، صدور اجراییه به تقاضای دارنده چک مطابق ماده ۲۳ قانون یاد شده (اصلاحی ۱۳۹۷) امکانپذیر است؛ زیرا استثنای مقرر در بند «ج» ماده ۲۳ مذکور، با عنایت به تصریح به رعایت تبصرههای ماده ۱۴ صدرالذکر، ناظر بر مواردی است که صادر کننده شکایت خود را در موعد مقرر در تبصره ۲ ماده ۱۴ این قانون تقدیم و گواهی آن را به بانک تسلیم کرده باشد و فرض سوال که صادر کننده در مهلت قانونی طرح شکایت نکرده است، از بند «ج» ماده ۲۳ یاد شده منصرف است.
قانون جدید چک، از ۲۱/۹/۱۳۹۷ قابل اجرا گردیده است. البته همچنان در حال تکمیل است و معدود بخش های اجرایی نشده از این قانون، که قرار بود تا تاریخ ۲۱/۹/۱۳۹۹ اجراییی شود با اندکی تاخیر، تا اوایل تابستان ۱۴۰۰ به صورت کامل قابل اجرا خواهد شد.
یکی از مهمترین تفاوت هایی که در قانون جدید چک مقرر شده است این است که در صورت برگشت خوردن چک، دارنده چک می تواند بلافاصله نسبت به درخواست صدور اجرائیه از طریق مراجع قضایی اقدام کند. این مزیت، باعث سرعت بسیار زیادی در وصول مبلغ چک برگشتی خواهد شد مضاف بر اینکه کلیه حسابهای بانکی صادر کننده چک برگشتی توقیف خواهد شد.
جدیدترین تکالیف بانکها
۱- مهلت ۱۰ روزه برای ارسال اطلاعات چک های برگشتی به سامانه بانک مرکزی لغو شده و به محض صدور گواهینامه عدم پرداخت (برگشت خوردن چک)، بانک مکلف به ارسال اطلاعات مذکور به این سامانه است.
۲- بانکها مکلف به درج کد رهگیری بر روی گواهینامه عدم پرداخت صادره می باشند. بدیهی است به گواهینامه فاقد کد رهگیری در مراجع قضایی و ثبتی ترتیب اثر داده نخواهد شد.
۳- به استناد تبصره ۲ ماده ۵ مکرر قانون صدور چک، اطلاعات چک های برگشتی اشخاص حقوقی در سابقه امضا کنندگان آنها نیز نمایش داده خواهد شد و خروج اشخاص مذکور از شرکت، تاثیری بر این مسئله نخواهد داشت.
۴- در خصوص واریز کسری مبلغ چک به حساب توسط صادر کننده برای رفع سوء اثر از آن، مدت زمان مسدودی مبلغ در حساب از دو سال به یک سال کاهش یافته است.
۵- در صورت ارائه هر یک از مدارک مربوط به رفع سوء اثر از چک های برگشتی موضوع قانون صدور چک (لاشه چک، رضایت نامه رسمی از دارنده چک، نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذیصلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی در خصوص چک، حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک) قبل از یک سال از تاریخ انسداد (بلوکه شدن) مبلغ چک، بانک باید نسبت به رفع انسداد از مبلغ مسدود شده اقدام کند.
قبل از دریافت چک، از اصالت و اعتبار آن مطلع شوید.
از طریق پیامک
ارسال شناسه استعلام ۱۶ رقمی مندرج در چک های صیادی به سامانه استعلام پیامکی بانک مرکزی با سرشماره ۷۰۱ ۷۰۱. هزینه هر پیامک ۳۵۰ تومان و با هر شماره تلفن همراه میتوان در طول روز ۴ استعلام مربوط به چک های صیادی را دریافت کرد.
از طریق تارنمای بانک مرکزی cbi.ir
شناسه استعلام ۱۶ رقمی مندرج در چک های صیادی را در بخش استعلام چک صیادی سایت بانک مرکزی وارد کرده و نسبت به اعتبار سنجی چک به صورت رایگان و نامحدود اقدام شود.
مشاوره وکیل برای وصول چک برگشتی
به محض برگشت خوردن چک، شخص از دریافت تسهیلات بانکی، افتتاح حساب بانکی جدید، دریافت کارت بانکی، دریافت خدمات ارزی و ضمانت نامه بانکی محروم خواهد شد. حسابهای وی و موجودی های بانکی اش به میزان مبلغ چک در شبکه بانکی مسدود خواهد شد و تا زمانی که رفع سوء اثر برای چک صورت نگیرد، هیچ کدام از خدمات بانکی قابل دریافت نخواهد بود (در قانون قبلی، ۱۰ روز مهلت داشت اما الان، هیچ مهلتی ندارد)
رفع سوء اثر از چک، پس از گذشت سه سال می باشد البته به شرط این که شکایت حقوقی یا کیفری نداشته باشد (در قانون قبلی این مدت ۷ سال بود) همچنین، می توان با واریز مبلغ چک در حساب خود، درخواست مسدودی مبلغ داده شود و رفع سوء اثر از چک انجام شود. مدت زمانی که این مبلغ در حساب فرد مسدود میشود یک سال است (در قانون قبلی دو سال بود)
روی دسته چک هر فرد، سقف اعتباری آن فرد مشخص میشود. بر این اساس، شکل چک هایی که با یک دسته چک می توان صادر کرد تا سقف درج شده خواهد بود. در صورت پاس شدن چک های صادر شده، مبلغ آن چک ها از میزان سقف اعتبار فرد برای صدور چک جدید آزاد میشود.
مشخصات کامل چک باید در سامانه بانک مرکزی ثبت شود. مبلغ چک، سررسید چک، تاریخ صدور چک، ذینفع چک تمام مشخصات کامل و اینکه چک بابت چه امری صادر شده است. پس از ثبت این موارد، سامانه بانک مرکزی اجازه صدور چک را خواهد داد. بنابراین، به موجب ماده ۲۱ قانون مکرر چک، صدور چک در وجه حامل امکان پذیر نمی باشد. همچنین امکان ظهرنویسی چک در وجه حامل وجود ندارد. در خصوص چک های تضمینی هم به همین گونه است مضاف بر اینکه چک های تضمینی قابلیت انتقال و ظهر نویسی ندارند.
صدور اجرائیه در دادگاه بابت چک تضمین و نیز امکان شکایت کیفری در خصوص این چکها وجود ندارد. چک های تضمین تا سقف سه سال امکان صدور خواهند داشت. باید به صراحت درج شود که این برگ چک بابت تضمین صادر شده است. چک تضمین مانند چک عادی در شبکه بانکی قابل وصول است اما اگر کسی چک تضمین را بر خلاف واقع تضمین، به بانک برده و بخواهد وصول کند، صادر کننده چک میتواند شکایت کرده و جلوی پاس شدن آن را بگیرد. در سامانه جدید این امکان فراهم شده است که در خصوص چک تضمین میتوان با دستور مرجع قضایی جلوی پاس شدن آن را گرفت.
یک نکته در خصوص دستور عدم پرداخت چک به استناد ماده ۱۴ قانون صدور چک
چنانچه دستور عدم پرداخت وجه چک به دلیل مفقودی، سرقت، جعل یا تحصیل چک از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت و یا سایر جرایم صادر شده باشد و چک، ظرف مدت ۷ روز توسط دارنده به بانک ارائه گردد، بانک مذکور می بایست نسبت به صدور گواهینامه عدم پرداخت توامان با قید همه دلایل برگشت چک اقدام نماید. البته در صورت رعایت مواعد قانونی از سوی دستور دهنده و ارائه به موقع گواهی تقدیم شکایت، کسری موجودی منجر به سوء اثر نمی گردد.
وکیل سرا؛
مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی
عضو کانون وکلای دادگستری مرکز
الان یک سوالی هست چطوری میشه با این قانون چک و برگشت زد ؟!
سلام مطلبی اختصاصی بابت این مطلب منشتر خواهد شد.
سلام همسرم از بابت برادر شوهرم یکی از چکهای من رو داده وحالا بدلیل اختلافات خانوادگی قصد اذیت کردن دارند و میخواهند از طریق پاس نکردن چک من حسابهای منو خراب کنند چیکار کنم
با سلام .
شما برای دریافت مشاوره می تونید با شماره تماس های موجود بر روی وب سایت تماس بگیرید.