قراردادهای انتقال فناوری،
در این نوشتار، قراردادهای انتقال فناوری را به اختصار بیان میکنیم:
- قراردادهای فروش یا انتقال: در قراردادهای فروش، دارندۀ پروانۀ اختراع یا اسرار تجاری یا دانش فنی، کلیۀ حقوق قانونی خود را نسبت به آن، به دیگری واگذار مینماید. به موجب این قرارداد، رابطۀ واگذارنده یا انتقال دهنده با موضوع حق مالکیت فکری قطع گردیده و این حقوق به مالکیت انتقالگیرنده در میآید.
این انتقال به موجب قراردادی کتبی به عمل میآید که قرارداد انتقال نامیده میشود. نظر به شباهت این قرارداد با بیع در حقوق ایران، که به موجب آن، رابطۀ مالک قبلی با موضوع بیع به طور کلی قطع میگردد و همان رابطه با مالک جدید ایجاد میشود، این قرارداد را فروش هم نامیده اند.
- قراردادهای مشاوره(کمکهای فنی و خدمات مهندسی): انعقاد قرارداد با مشاور یا شرکتهای مشاور که در زمینۀ انتقال فناوری دارای تجربه هستند میتواند یکی دیگر از اقسام قراردادهای انتقال فناوری تلقی شود. خدمات این شرکتها ممکن است شامل برنامهریزی، مطالعۀ صرفۀ اقتصادی، انتخاب نوع محصول تولیدی، چگونگی تأمین سرمایه و… شود. بدین شیوه، علاوه بر اثر مستقیم آن که انتقال فناوری است، ارتباط مستمر انتقالگیرنده و مشاور در خلال همکاری و استفاده از تجربیات و درسهایی که در طول این مدت گرفته میشود میتواند به اجرای بهتر پروژه ها در آینده کمک کند. خدمات «طراحی و مهندسی» مثال رایج در این زمینه است.
چند سالی است که در ایران نیز این دسته از شرکتها پا به عرصۀ وجود گذاشتهاند. این شرکتها تحت عنوان شرکتهای ارائه دهندۀ خدمات مدیریت طرح شناخته میشوند و خدماتی نظیر برنامهریزی و کنترل پروژه، تهیۀ اسناد مناقصه، ارزیابی پیشنهادات، نظارت بر اجرای پروژه و حتی گاهی کارهای اجرایی نظیر ترخیص کالا از گمرک و انبارداری را نیز انجام میدهند.
- قراردادهای تحویل کلید(turn-key contract) : در این نوع از قراردادها ممکن است انتقال فناوری در هر یک از قالبهای فروش یا لیسانس صورت گیرد. در اغلب موارد، لیسانسگیرنده، پیمانکار است؛ یعنی قرارداد بین مالک پروانۀ اختراع و پیمانکار قرارداد منعقد میشود و کارفرما طرف قرارداد نیست. هر چند گاهی اوقات، کارفرما ابتدا به اخذ لیسانس از مالک میپردازد و بقیۀ کارها را به پیمانکار واگذار میکند.
- قرارداد مشارکت تجارتی( مشارکت انتفاعی): مشارکت تجارتی عبارت است از اینکه دو یا چند شرکت، برای انجام کاری، سرمایههای خود را به اشتراک بگذارند. استفاده از این ترتیب، در پروژه هایی معمول است که نیاز به سرمایهگذاری در حجم بسیار کلان دارد به گونه ای که تدارک آن از طرف یک شرکت غیرممکن یا بسیار دشوار باشد مانند پروژههای نفت، گاز، پتروشیمی و سدسازی.
مشارکت تجارتی ممکن است در دو قالب صورت گیرد: مشارکت تجارتی قراردادی(غیر شرکتی) و مشارکت تجارتی شرکتی. تفاوت این دو در این است که در دومی، مطابق توافق طرفین، شخصیت حقوقی مستقلی جدای از شرکتهای سرمایهگزار تشکیل میگردد. شرکت اخیر معمولا شرکت با مسئولیت محدود است. اینکه کدام یک از دو شیوۀ فوق مورد استفاده قرار گیرد بستگی به اوضاع و احوال دارد.
- قرارداد لیسانس: قراردادهای لیسانس یکی از انواع قراردادهای رایج مورد استفاده در زمینۀ انتقال فناوری است. لیسانس عبارت است از اینکه دارندۀ پروانۀ اختراع(یا نوع دیگری از مالکیتهای فکری) به دیگری اجازه دهد در مدت مشخص و در قلمرویی معین، تمام یا برخی از حقوق مالک پروانۀ اختراع را در خصوص موضوع پروانۀ اختراع، اعمال نماید بدون اینکه لزوما متضمن انتقال مالکیت نسبت به آن باشد. مدت مشخص در تعریف فوق، حداکثر میتواند برابر مدت اعتبار پروانۀ اختراع باشد که از تاریخ درخواست صدور پروانه محاسبه میشود. این مدت در اکثر کشورها ۲۰ سال است.
برای مطالعه و آگاهی بیشتر در خصوص موضوع این نوشته می توانید به کتاب قراردادهای لیسانس «روحالله صابری» مراجعه کنید.
مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی در خصوص موضوعات مالکیت فکری(کپیرایت، ثبت اختراعات و علائم تجاری)
وکیل ثبت اختراع وکیل در بهشتی وکیل در خیابان بهشتی وکیل در مطهری وکیل در منطقه عباس آباد وکیل علائم تجاری وکیل قرار داد لیسانس وکیل قرار داد مشاوره وکیل قرارداد وکیل کپی رایت وکیل مالکیت فکری
