وکیل کلاهبرداری رایانه ای یا کلاهبرداری الکترونیکی
در قانون جرایم رایانه ای از اصطلاح “کلاهبرداری مرتبط با رایانه” صحبت شده است که خود، زیر مجموعه “جرایم قابل ارتکاب در فضای مجازی” است. در هیچ کدام از دو قانون مربوط، یعنی قانون تجارت الکترونیکی و نیز قانون جرایم رایانه ای تعریفی از جرم کلاهبرداری رایانه ای به عمل نیامده بلکه تنها برخی از مصادیق و شیوه‌های ارتکاب جرم بیان گردیده است. با توجه به ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه ای، کلاهبرداری رایانه ای را می توان اینگونه تعریف کرد: «تحصیل غیر مجاز مال، منفعت، خدمات و امتیازات مالی متعلق به غیر، از طریق سیستم های کامپیوتری و مخابراتی»؛ البته اگر ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیکی راهمچنان معتبر و قابل اجرا بدانیم باید عملیات متقلبانه را نیز جزء ملزومات تحقق جرم کلاهبرداری رایانه ای در نظر بگیریم.
نکته: مطابق ماده ۵۶ قانون جرایم رایانه ای، کلیه قوانین مغایر با آن قانون لغو شده است. قانون تجارت الکترونیکی مصوب ۱۳۸۲ می باشد و قانون جرایم رایانه ای مصوب ۱۳۸۸؛ با وجود این، برخی با این استدلال که قانون تجارت الکترونیکی، قانون خاص است و قانون جرایم رایانه ای، قانون عام می باشد لذا گفته اند که عام موخر نمی تواند ناسخ خاص مقدم باشد؛ در نتیجه، هر دو قانون را معتبر و قابل اجرا دانسته اند.
کلاهبرداری رایانه ای جزو جرایم مقید به نتیجه است؛ یعنی توسل به وسایل متقلبانه و اغفال طرف باید منجر به بردن مال گردد. بنابراین صرف توسل به وسایل متقلبانه، بدون اینکه متهم مالی را تحصیل کند برای انتساب اتهام جرم کلاهبرداری رایانه ای به متهم کافی نیست. گرچه در ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه ای، بردن مال غیر صراحتا گفته نشده است اما با توجه به قسمت دوم ماده «… علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد.» به طور ضمنی به بردن مال غیر اشاره شده است.
برخی نمونه های کلاهبرداری رایانه ای
گاهی پیامکی می آید که ادعا میکند از طرف بانک است و از مشتری بانک می‌خواهد با توجه به مشکلی که برای حساب های آنها به وجود آمده، با یک شماره تماس بگیرد. به محض اینکه مشتری با این شماره تلفن تماس بگیرد دستوراتی به مشتری داده می شود تا شماره حساب و رمز خود را وارد کند.
با توسعه و فراگیر شدن اینترنت، خرید و فروش اینترنتی هم رواج بسیاری یافته است. برخی از این سایت ها با فروش اجناس تقلبی به جای اجناس اصلی کلاهبرداری می‌کنند.
کلاهبرداری به بهانه فروش وسایل دست دوم
این روش کلاهبرداری به این صورت است که یک سایت با ظاهر فریبنده طراحی می‌شود و عکس تعداد زیادی از وسایل دست دوم با قیمتهای بسیار پایین در آن قرار داده می شود. کلاهبردار از خریدار می خواهد که برای انجام معامله ابتدا مبلغ را کارت به کارت کند تا جنس برایش ارسال شود. خریدار اینترنتی گول می خورد و زمانی که مبلغ را واریز میکند خبری از ارسال کالا نیست. تلفن فروشنده هم پاسخگو نیست یا صرفاً وعده های دروغین است. اکثرا هم دسترسی به فروشنده نیست.
شبیه سازی پروفایل
شبیه سازی پروفایل صفحات اجتماعی شیوه‌ای است که در آن با استفاده از اطلاعات و عکسهای محافظت نشده کاربر، اکانتی جدید با نام و مشخصاتی بسیار شبیه به کاربر ساخته می شود. کلاهبردارها با این روش و استفاده از پروفایل جعلی، برای تعدادی از آشنایان آن کاربر درخواست (ریکوئست) دوستی ارسال می‌کنند. کاربر قربانی به تصور اینکه فرستنده تقاضای دوستی (فرد ریکوئست دهنده) را میشناسد درخواستش را قبول میکند (ریکوئست را اکسپت می کند.) این پروفایل جعلی روشی برای سوء استفاده از اطلاعات کاربر خواهد بود.
سایت های حراجی آنلاین
بیشتر سایت های حراجی آنلاین روش‌های سختگیرانه ای برای اطمینان یافتن مشتریانشان از این که فریب نخورده‌اند استفاده می کنند. با وجود این، کلاهبرداران تلاش می‌کنند افراد را به معامله خارج از سایتهای حراجی هل بدهند. کلاهبرداران ادعا می کنند که برنده حراجی که شما با آن معامله کرده اید خارج از سایت است و اقلامی را برای فروش به شما پیشنهاد می دهند. در نهایت، پس از واریز پول، شما تازه متوجه می شوید که چه کلاهی بر سرتان رفته است.
کلاهبرداری با وعده ازدواج، کلاهبرداری از جویندگان کار، کلاهبرداری از طریق برنده اعلام کردن مشترکان همراه اول، کلاهبرداری از طریق ترفندهای افزایش شارژ موبایل، هک کردن حساب های کاربری، استفاده از حساب های کاربری، کلاهبرداری از طریق ترغیب قربانی و کشاندن او پای دستگاه ای تی ام و در نهایت خالی کردن حساب بانکی فرد و … .
روش های کلاهبرداری اینترنتی همواره در حال تغییر و پیشرفته تر شدن است. البته اندکی هوشیاری و رعایت مسائل امنیتی رایانه، موبایل، رمز حساب بانکی و مشخصات فردی تا حدود بسیار زیادی می تواند مانع کلاهبرداری و موفقیت کلاهبرداران شود.
وکیل سرا؛
مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی
وکیل پرونده های کیفری (جرایم رایانه ای و سایبری)
عضو کانون وکلای دادگستری مرکز
