مطالبه و استرداد وجه از طریق فیش واریزی

یکی از سوالاتی که گاهی از وکیل دادگستری پرسیده می شود این است که آیا می توانم پولی را که از طریق فیش بانکی یا از طریق انتقال وجه از طریق دستگاه های عابر بانک ( دستگاه پوز) یا انتقال اینترنتی به حساب کسی ریخته ام مطالبه کنم؟

در جواب باید به ماده ۲۶۵ قانون مدنی اشاره نمود:

ماده ۲۶۵ قانون مدنی: «هر کس مالی به دیگری بدهد ظاهر در عدم تبرع است بنابراین اگر کسی چیزی به دیگری بدهد بدون اینکه مقروض آن چیز باشد می تواند استرداد کند.»

لذا باید گفت اگر آن مبلغ بابت پرداخت بدهی بوده باشد، بدیهی است که نمی توان آن را مطالبه و مسترد نمود اما اگر پرداخت مبلغ بابت قرض دادن بوده یا بابت انجام کاری بوده که شخصی که پول به حساب وی ریخته شده شفاها مقرر گردیده انجام دهد ولی بعد از انتقال وجه به حساب نامبرده، از انجام کار سر باز زده است، در این صورت می توان علیه انتقال گیرنده دادخواست حقوقی تنظیم کرد و با ضمیمه فیش یا فیش های بانکی یا مدارک دال بر اثبات انتقال، استرداد وجوه واریزی را مطالبه نمود.

نکته: اگر قرارداد کتبی وجود داشته باشد یا ثابت شود که مبلغ واریزی بابت قرارداد بوده، در این صورت، واریزکننده باید دعوی (دادخواست) الزام خوانده را به ایفاء تعهد ناشی از قرارداد (انجام قرارداد) مطرح کند، لذا اگر بدون رعایت این مطلب بخواهد، ابتدائا و مستقیما، دعوی استرداد مبلغ واریزی طرح کند دعوای وی رد خواهد شد و نتیجه ای نخواهد گرفت؛ این در حالیست که خواهان به دلیل ناآگاهی، هزینه ی بی فایده ای کرده و مدت زمان زیادی را از دست داده است.

البته این نکته را باید گفت که اگر مبلغی به حساب کسی ریخته شده باشد و هیچ دلیل و مدرک متقنی وجود نداشته باشد که نشان دهد مبلغ واریزی بابت چه بوده است، معمولا، در دادگاه، آن کس که پول به حسابش واریز شده باید طلبکار بودن خود را اثبات کند یعنی ثابت کند که مبلغ واریزی به حسابش بابت ایفاء تعهد طرف مقابل بوده است یا به هر سبب قانونی دیگر، استحقاق خود را ثابت نماید. لذا در چنین حالتی، واریز کننده ی مبلغ، نیازی به اثبات بدهکار نبودن خود ندارد و صرفا ارائه فیش های بانکی برای اثبات ادعای وی کافی خواهد بود و در نهایت، خوانده ی دعوا به پرداخت و استرداد وجه (و احتمالا پرداخت خسارات قانونی، تأخیر تأدیه و حق الوکاله وکیل) محکوم خواهد شد.

توجه: اگر کسی مبلغی را به صورت نقدی به دیگری بدهد و مقرر شود که دریافت کننده بعد از مدتی معین آن مبلغ را مسترد کند  بدون اینکه دو نفر شاهد وجود داشته باشد یا در قبال پرداخت وجه، رسیدی اخذ شده باشد؛ ب) در زمان مقرر، شخص دریافت کننده از طریق فیش بانکی بدهی خود را به حساب طلبکار واریز می کند؛ حال اگر اختلاف شود که مبلغ واریزی بابت پرداخت بدهی بوده یا نه، آنکس که فیش واریزی دارد نیازی ندارد که ثابت کند بدهکار نبوده لذا در چنین مواقعی، آن کسی که مبلغ را به صورت نقد و بدون رسید و شاهد داده است، متضرر خواهد شد.

نکته: وجود چک یا سفته نزد دارنده، اماره مدیون بودن صادر کننده چک است و استرداد آن نیاز به اثبات برائت ذمه دارد، یعنی  کسی که چک کشیده است نمی تواند ادعا کند که بدهکار نبوده یا بدهی خود را پرداخت نموده؛ صرف وجود چک در دست طلبکار یا دارنده، نشانگر بدهی صادر کننده چک است؛ همچنین است در خصوص سفته یا رسید عادی.

مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی- دعاوی و پرونده های تخصصی قراردادها، امور حقوقی،کیفری، ثبتی- مدیر وکیل سرا و مؤسسه حقوقی فریاد دادپویان (عضو کانون وکلای دادگستری مرکز)