مشاوره وکیل برای وصول چک برگشتی

شما در حال مشاهده مطلب مشاوره وکیل برای وصول چک برگشتی هستید .

برای اقدام در خصوص چک برگشتی، از سه طریق می توان اقدام کرد:

۱- اقدام از طریق شکایت کیفری

 دارنده چک میتواند بعد از دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک مربوطه، به طرفیت صادرکننده چک اقدام به طرح شکایت کیفری کند. در خصوص شکایت کیفری، چند نکته وجود دارد که باید رعایت شود؛

اول اینکه مواعد شش ماهه رعایت شود: یعنی ظرف شش ماه از تاریخ صدور چک، برای وصول وجه آن به بانک مراجعه شود و بعد از اینکه چک برگشت خورد، ظرف شش ماه اقدام به طرح شکایت کیفری شود.

شکایت کیفری فقط علیه صادرکننده چک امکان پذیر است؛ بنابراین، علیه سایر اشخاص، یعنی ظهرنویس و ضامن، نمی توان اقدام به شکایت کیفری کرد.

چک های وعده دار، بدون تاریخ، سفید امضا، مشروط، و نیز چک هایی که بابت تضمین انجام معامله باشد، فاقد جنبه کیفری هستند.

در رویه قضایی، اثبات وعده دار بودن چک، به عهده صادر کننده چک است؛ بنابراین، هرچکی که  برگشت بخورد، در رسیدگی دادگاه ها، اصل بر این است که آن چک، چک روز است مگر اینکه، وعده دار بودن آن محرز باشد یا صادر کننده چک، وعده دار بودن چک را ثابت نماید.

*رجوع شود به وبسایت وکیل سرا: چک از منظر اختلاف نظرهای قضایی

۲-  اقدام از طریق دایره اجرای ثبت

چک از نظر قانونی، اصطلاحا، در حکم سند لازم الاجرا است. بنابراین، دارنده چک می‌تواند از طریق دایره اجرای ثبت درخواست صدور اجراییه علیه صادر کننده چک نماید (ماده ۲ قانون صدور چک)؛ البته اقدام ثبتی از طریق ادارات ثبت اسناد و املاک (اجرای ثبت) نیازمند وجود و تحقق شرایطی است:

 ۱- فقط علیه صادرکننده چک امکان پذیر است  ۲- باید مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادرکننده در بانک، گواهی شده باشد. ۳- صادر کننده چک اموالی داشته باشد و دارنده چک نیز آن اموال را به اجرای ثبت معرفی کند (اجرای ثبت، جلب بدهکار را صادر نمی کند) ۴- نیم عشر اجرایی (۵ درصد مبلغ چک) از سوی دارنده چک باید پرداخت شود. ۵- لاشه چک هم در این مرحله، از دارنده چک گرفته می شود، که در نتیجه، امکان طرح شکایت کیفری و حقوقی از طریق دادگستری وجود نخواهد داشت، مگر اینکه  دارنده چک، از ادامه کار از طریق اجرای ثبت، منصرف شود و بخواهد چک را مسترد کند.

نکته: سفته را فقط از طریق دادخواست حقوقی می توان اقدام کرد؛ شکایت کیفری و اقدام از طریق اجرای ثبت در خصوص سفته امکان ندارد. البته در موارد معدودی، ممکن است شکایت کیفری (کلاهبرداری، تحصیل مال از طریق نامشروع، خیانت در امانت و …) در خصوص سفته مطرح شود.

ممنوع الخروج کردن سریع بدهکار چک

یکی از مزیتهای اقدام از طریق اجراییات ثبت، این است که می توان بلافاصله بدهکار را ممنوع الخروج کرد. البته در مورد چک کیفری هم احتمال ممنوع الخروج کردن بدهکار وجود دارد، مخصوصا در مبالغ کلان، اما با توجه به سلیقه ای بودن، خیلی نمی توان روی ممنوع الخروجی حساب باز کرد.

*مراجعه شود به وبسایت وکیل سرا: ممنوع الخروج کردن ممنوع الخروج شدن

 ۳- اقدام از طریق تقدیم دادخواست

با توجه به اینکه چک همانند سفته و برات از جمله اسناد تجاری مندرج در قانون تجارت محسوب می شود، بنابراین، دارنده چک می‌تواند علیه همه مسئولین، اعم از صادرکننده و ظهرنویسان، تحت شرایطی، با تقدیم دادخواست مربوط، اقامه دعوای حقوقی (تجاری) کند. اقامه دعوای حقوقی (تجاری) مزایایی دارد از جمله اینکه اقامه دعوا علیه همه مسئولین، ضامن و ظهرنویس، امکان پذیر است؛ همچنین، صدور قرار تامین خواسته (توقیف اموال) بدون تودیع خسارت احتمالی صورت می گیرد.

تامین خواسته وجه چک

برای صدور قرار تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی، ضرورت دارد که گواهی عدم پرداخت ظرف پانزده روز از تاریخ صدور چک اخذ شده باشد (مواد ۳۱۵ و ۳۱۷ قانون تجارت)؛ در غیر این صورت، دادگاه ها صدور قرار تامین خواسته (توقیف اموال) را، منوط به تودیع خسارت احتمالی (معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ درصد مبلغ چک) در صندوق دادگستری ازطرف دارنده چک (خواهان) می نمایند؛  این مبلغ، به جز مبلغی است که به عنوان هزینه دادرسی پرداخت می شود. البته، این مبلغ (خسارت احتمالی تودیع شده در صندوق دادگستری) در نهایت، به خواهان مسترد خواهد شد.

اگرچک ظرف ۱۵ روز از زمان سررسید آن برگشت نخورد، ظهرنویس مسئولیتی ندارد؛ بنابراین، در این صورت، دارنده فقط می‌تواند به صادر کننده چک مراجعه کند.

اعسار از پرداخت هزینه دادرسی چک

اگر کسی توان پرداخت هزینه ی دادرسی را نداشته باشد می تواند دادخواست اعسار از هزینه ی دادرسی به ضمیمه ی دادخواست اصلی مطرح کند.

*مراجعه شود به وبسایت وکیل سرا: اعسار از هزینه دادرسی

چکهای دو امضایی

در چکهای دو امضائی، می توان و بهتر است از هر دو نفر امضاکننده شکایت کرد.

چکی که جمعه یا روز تعطیل صادر شده

سوال: اگر سررسید چک برای روز جمعه یا سایر روزهای تعطیل رسمی باشد آیا آن چک حقوقی می شود یا می توان کیفری هم اقدام کرد؟

جواب: گرچه تصور برخی از مردم و تعداد اندکی از حقوق خواندگان بر این است که چک برای روز تعطیل، کیفری نیست اما باید دانست که این چک را می توان هم کیفری و هم حقوقی شکایت کرد. البته که برخی از قضات هم عقیده مخالفی دارند.

ارسال اظهارنامه برای دارنده چک

سوال: ارسال اظهارنامه چه تأثیری بر کیفری یا حقوقی شدن چک دارد؟

جواب: اگر ارسال اظهارنامه، قبل از سررسید واقعی چک باشد، در مواردی ممکن است قرینه ای بر وعده دار بودن (حقوقی بودن) چک قلمداد شود. البته الزاما بدین معنی نیست و رویه ی دادگاهها هم در این خصوص یکسان نمی باشد.

چک حقوقی و جلب و زندان

سوال: آیا چک حقوقی، حکم {دستور} جلب و زندان ندارد؟

جواب: اگر حکم قطعی شود و بدهکار اقدام به پرداخت مبلغ محکومیت خود نکند، و نتواند اعسار خود را نیز ثابت کند، جلب و زندانی خواهد شد.

اعلام مفقودی چک

برای اعلام مفقودی چک، صاحب حساب باید به بانک مراجعه و با درخواست مسدودی چک به جهت مفقودی، نامه ای مبنی بر مفقودی دریافت کند؛ در این صورت، بانک به مدت یک هفته چک را مسدود می کند. صاحب حساب، متعاقبا، با مراجعه به دادسرا (یا شورای حل اختلاف) مسدودی چک را درخواست کند. صاحب حساب باید نامه ی مسدودی حساب در خصوص چک یا چکهای مفقودی را  از دادسرا یا شورای اختلاف دریافت و به بانک تحویل دهد.

مهمترین مزیت در قانون جدید چک

یکی از مهمترین تفاوت هایی که در قانون جدید چک مقرر شده است این است که در صورت برگشت خوردن چک، دارنده چک می تواند بلافاصله نسبت به درخواست صدور اجرائیه از طریق مراجع قضایی اقدام کند. این مزیت، باعث سرعت بسیار زیادی در وصول مبلغ چک برگشتی خواهد شد مضاف بر اینکه کلیه حسابهای بانکی صادر کننده چک برگشتی توقیف خواهد شد. البته در حال حاضر (اواخر اردیبهشت ۱۳۹۸) هنوز ساز و کارهای لازم در این خصوص فراهم و اجرایی  نشده و کماکان نحوه اقدام برای وصول چک برگشتی، همان شیوه هایی است که قبلا گفته شد.

جدیدترین تکالیف بانکها

۱- مهلت ۱۰ روزه برای ارسال اطلاعات چک های برگشتی به سامانه بانک مرکزی لغو شده و به محض صدور گواهینامه عدم پرداخت (برگشت خوردن چک)، بانک  مکلف به ارسال اطلاعات مذکور به این سامانه است.

۲- بانکها مکلف به درج کد رهگیری بر روی گواهینامه عدم پرداخت صادره می باشند.  بدیهی است به گواهینامه فاقد کد رهگیری در مراجع قضایی و ثبتی ترتیب اثر داده نخواهد شد.

۳- به استناد تبصره ۲ ماده ۵ مکرر قانون صدور چک، اطلاعات چک های برگشتی اشخاص حقوقی در سابقه امضا کنندگان آنها نیز نمایش داده خواهد شد و خروج اشخاص مذکور از شرکت، تاثیری بر  این مسئله نخواهد داشت.

۴- در خصوص واریز کسری مبلغ چک به حساب توسط صادر کننده برای رفع سوء اثر از آن، مدت زمان مسدودی مبلغ در حساب از دو سال به یک سال کاهش یافته است.

۵- در صورت ارائه هر یک از مدارک مربوط به رفع سوء اثر از چک های برگشتی موضوع قانون صدور چک (لاشه چک، رضایت نامه رسمی از دارنده چک، نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذیصلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی در خصوص چک، حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک) قبل از یک سال از تاریخ انسداد (بلوکه شدن) مبلغ چک، بانک باید نسبت به رفع انسداد از مبلغ مسدود شده اقدام کند.

وکیل سرا؛

مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی

وکیل پرونده های چک، اسناد و قراردادهای تجاری

عضو کانون وکلای دادگستری مرکز