دانستنی های علامت تجاری و نام تجاری

دانستنی های علامت تجاری و نام تجاری

تاریخچه مختصر ثبت علامت تجاری: تا سال ۱۳۸۶، ثبت علامت و ثبت شرکتها در اداره کل ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی انجام می شد. در سال ۱۳۸۶، با توجه به طرح اصلاحی اصلاحیه ثبت شرکتها مصوب رئیس قوه قضاییه، اداره مالکیت صنعتی از اداره کل ثبت شرکتها جدا شد و اختیارات مربوط به ثبت علامت تجاری نیز به اداره مالکیت صنعتی سپرده شد. در حال حاضر، اداره مالکیت صنعتی با نام مرکز مالکیت صنعتی (واقع در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور) فعالیت دارد.

در مواد ۳۰ الی ۳۲ قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری در خصوص علائم تجاری اینگونه گفته شده است: «علامت یعنی هر نشان قابل رویتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز سازد و علامت جمعی یعنی هر نشان قابل رویتی که با عنوان علامت جمعی در اظهارنامه ثبت معرفی شود و بتواند مبدا و یا هرگونه خصوصیات دیگر مانند کیفیت کالا یا خدمات اشخاص حقیقی و حقوقی را که از این نشان تحت نظارت مالک علامت ثبت شده جمعی استفاده می کنند متمایز سازد.

 حق استفاده انحصاری از یک علامت به کسی اختصاص دارد که آن علامت را طبق مقررات این قانون به ثبت رسانده باشد.

 علامت در موارد زیر قابل ثبت نیست:

الف) نتواند کالاها یا خدمات یک موسسه را از کالاها و خدمات موسسه دیگر متمایز سازد.

ب) خلاف موازین شرعی  یا نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد.

ج) مراکز تجاری یا عمومی را به ویژه در مورد مبداء جغرافیایی کالاها یا خدمات یا خصوصیات آنها گمراه کند.

د) عین یا تقلید نشان نظامی، پرچم یا سایر نشانه های مملکتی یا نام یا نام اختصاری یا حروف نخست یک نام یا نشان رسمی متعلق به کشور، سازمانهای بین الدولی یا سازمانهایی که تحت کنوانسیون های بین المللی تاسیس شده اند، بوده یا موارد مذکور یکی از اجزای آن علامت باشد، مگر آن که توسط مقام صلاحیتدار کشور مربوط یا سازمان ذیربط اجازه استفاده از آن صادر شود.

ه) عین یا به طرز گمراه کننده ای شبیه یا ترجمه یک علامت یا نام تجاری باشد که برای همان کالاها یا خدمات مشابه متعلق به موسسه دیگری در ایران معروف است.

و) عین یا شبیه آن قبلاً برای خدمات غیر مشابه ثبت و معروف شده باشد مشروط بر آن که عرفاً میان استفاده از علامت و مالک علامت معروف ارتباط وجود داشته و ثبت آن به منافع مالک علامت قبلی لطمه وارد سازد.

ز) عین علامتی باشد که قبلاً به نام مالک دیگری ثبت شده و یا تاریخ تقاضای ثبت آن مقدم یا دارای حق تقدم برای همان کالا و خدمات و یا برای کالاها و خدماتی است که به لحاظ ارتباط و شباهت موجب فریب و گمراهی شود.

*در همین خصوص، مراجعه شود به: علامت تجاری؛ نحوه ثبت و بیان چند نکته

تفاوت اسم تجاری و علامت تجاری

 می توان گفت که امروزه علائم و نام های تجاری، مولفه اصلی و بسیار مهم و حیاتی فعالیت اقتصادی در هر زمینه ای (تولیدی یا خدماتی) هستند. به طوری که ملاحظه می شود رقابت شدیدی در زمینه علائم و اسامی تجاری وجود دارد که هر از گاهی نیز منجر به طرح دعوای حقوقی میگردد. این مسئله در خصوص شرکت‌های شناخته شده، بیشتر نمود پیدا می کند.

 در این خصوص، شبیه سازی علامت یا اسم تجاری یکی از شایعترین دعاوی در دادگستری است. این اقدام، تقلب در عرصه تجارت بوده و از مصادیق بارز رقابت مکارانه است.

 به لحاظ حقوقی، اسم تجاری  یک چیز است و علامت تجاری یک چیز دیگر. به عبارت دیگر، اسم تجاری و علامت تجاری دو مقوله متفاوت هستند و آثار و احکام حقوقی جداگانه‌ای دارند. با وجود این، عموما این دو را به جای هم به کار می برند و تمایزی بین علامت تجاری و اسم تجاری قائل نمی شوند. شاید این بدان دلیل باشد که تاکنون آیین نامه مربوط به اسم تجارتی (مقرر در ماده ۵۸۲ قانون تجارت) از سوی قوه قضاییه تهیه و تصویب نشده است و به همین دلیل، در حال حاضر (۱۳۹۸)، ثبت اسم تجارتی در ایران موضوعیت ندارد. آنچه مرسوم و متداول است ثبت علامت تجارتی است که در مرکز مالکیت صنعتی صورت می گیرد.

 با این همه، می توان گفت تفاوت اسم تجاری و علامت تجاری در این است که علامت تجاری مربوط است به شناسایی تاجر و وضعیت جاری او اسم تجاری فقط مربوط به شهرت تاجر است که تحت آن اسم شناخته می شود.

 نام تجاری، اسم بنگاه تجارتی یا فعالیت تجارتی است، در حالی که علامت تجاری آن چیزی است که محصولات و خدمات یک شرکت را از محصولات یا خدمات  سایرین متمایز می سازد. نام تجاری، بیشتر، در جهت شناساندن بنگاه، موسسه یا فعالیت تجاری می باشد اما علامت تجاری، به منظور معرفی کالاها و خدمات خاص  ترتیب داده شده است. البته همانطور که گفته شد، آنچه در ایران کاربرد دارد علامت تجاری است و اغلب، نام و علامت تجاری را همسان به کار می برند. در عمل و رویه مرکز مالکیت صنعتی هم اینگونه است که می‌توان یک اسم را به عنوان علامت تجاری به ثبت رساند. البته اسامی و کلماتی که ذهن مشتریان را مشوش نکند و موجب گمراهی آنها نشود.

با ایجاد سامانه جامع ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری و نرم افزارهای پیشرفته در حوزه تعیین نام اشخاص حقوقی، عملاً هرگونه انتخاب نام شرکت قابل جستجو از طریق سامانه می باشد.

نکته: اگر اسم تجارتی با نام خانوادگی تاجر یکی باشد، و تاجر بعد از مدتی نام تجارتی خود  به فروش برساند، فروش اسم تجارتی، مانع استفاده تاجر از استفاده از نام خانوادگی خود نخواهد بود مشروط بر آن که آن را برای تجارت استفاده نکند.

شایان ذکر است که نام تجاری با آنچه تحت عنوان نام شرکت تجارتی (برای یک شرکت) به ثبت میرسد متفاوت است. در خصوص تعیین نام شرکت های تجارتی، دستورالعملی وجود دارد تحت عنوان دستورالعمل اجرایی تعیین نام اشخاص حقوقی، که متقاضیان ثبت اشخاص حقوقی، با مشخص کردن نوع شخصیت حقوقی (شرکت سهامی عام، شرکت سهامی خاص، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تعاونی و …) نسبت به پیشنهاد نام شخصیت حقوقی مورد نظر اقدام می‌نمایند. مهلت اعتبار نام تایید شده اشخاص حقوقی که منجر به ثبت و آگهی می گردد نامحدود است. اعتبار تایید نام شخص حقوقی در شرف تاسیس یا تغییرات، سه ماه از تاریخ تایید می باشد؛ این مدت برای شرکت های سهامی عام، شش ماه از تاریخ تشکیل مجمع عمومی موسس میباشد.

وکیل سرا؛

مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی

عضو کانون وکلای دادگستری مرکز