دادخواست مطالبه اجرت المثل (زوجیت و تصرف)
اجرت المثل ایام زوجیت، به زبان ساده، یعنی اینکه هزینه ی (پول) کارهایی که برایتان انجام داده ام را پرداخت کن. این دادخواست، معمولا، از طرف زوجه (زن) علیه شوهر مطرح می شود. این اجرت المثل ایام زوجیت با اجرت المثل ایام تصرف که در دعاوی ملکی و ساختمانی یا دعاوی مربوط به قرادادهای اجاره (اجاره نامه) مطرح می شود، تفاوت دارد. بنابراین، وقتی می گویند اجرت المثل، باید دانست که این دو معنی را دارد. این را هم باید دانست که اجرت المثل ایام تصرف در اموال منقول هم قابل مطالبه است. مثلا اگر کسی از اتومبیل (ماشین) دیگری بدون اذن مالک خودرو استفاده کند یا حتی استفاده نکند و فقط بدون اذن مالک، مدتی آن را متصرف شود، مالک می تواند علیه متصرف شکایت کند (دادخواست حقوقی دهد) و از دادگاه، الزام خوانده را به پرداخت اجرت المثل ایام تصرف تقاضا کند. همینطور است در خصوص سایر اموال و اشیا.
در دادخواست اجرت المثل باید دقت کرد که ابتدا و انتهای دوره زمانی که برای آن اجرت المثل مورد ادعا و مطالبه قرار گرفته است، دقیقا ذکر شود. البته این دو دعوا ارتباطی با هم ندارند به گونه ای که اجرت المثل ایام تصرف در دادگاه حقوقی مطرح و رسیدگی می شود، درحالی که دادخواست اجرت المثل ایام زوجیت، در دادگاه خانواده مورد رسیدگی قرار می گیرد. علت ذکر این دو دادخواست در اینجا، صرفا، به جهت تبیین دو عبارت مشابه حقوقی در افواه عام است وگرنه اجرت المثل ایام تصرف و اجرت المثل ایام زوجیت، دو مقوله ی کاملا متفاوت هستند.
اجرت المثل ایام تصرف پس از تقسیم ترکه: پس از تعیین حصه و سهم هر یک از وراث در دعوای تقسیم ترکه، ممکن است خواهان دعوای تقسیم ترکه (ارث)، ضمن یک دادخواست، دعوای مطالبه اجرت المثل ایام تصرفی که وراث دیگر از مال مشاع استفاده نموده اند از دادگاه بخواهد و یا ممکن است دادخواست تقسیم ترکه و دادخواست مطالبه سهم الارث نیز همزمان با دعوای مطالبه اجرت المثل ایام تصرف، همزمان، مطرح شود.
در رسیدگی به دعوای مطالبه اجرت المثل، دقیقا باید مشخص گردد که نحوه تصرف خواندگان به چه شکل بوده و اجرت المثل مورد مطالبه، ناظر به چه اموالی است و ابتدا و انتهای مدت مورد مطالبه چه زمانی است و چنانچه خواهان، صرفا، دعوای مطالبه اجرت المثل را مطرح کند بدون اینکه قبلا حصص و سهام هر یک از ورثه مشخص شده باشد، رسیدگی به دعوای مطالبه اجرت المثل با صدور قرار عدم استماع مواجه خواهد شد. برای تعیین میزان اجرت المثل، پرونده به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می شود.
در دعوای اجرت المثل ایام زوجیت در دعاوی خانواده، زن باید عنوان کند که کارهایی که در خانه برای شوهر و زندگی زناشویی انجام داده، تبرعی نبوده (اصل هم بر عدم تبرع است) و قصد زن از انجام آن کارها، مثلا ظرف شستن، لباس شستن، شیر دادن و نگهداری فرزند و … بنا به درخواست شوهر صورت گرفته است. معمولا، برای تعیین میزان اجرت المثل ایام زوجیت، دادگاه موضوع را به کارشناس رسمی دادگستری در موضوعات خانواده، ارجاع می دهد. نکته قابل ذکر اینکه، مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت توسط زوجه، ربطی به درخواست طلاق ندارد، لذا زن می تواند بدون اینکه درخواست طلاق کند، اجرت المثل بخواهد.
تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی چنین است: «چنانچه زوجه کارهایی را که شرعا به عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار، اجرت المثل باشد، به دستور زوج و با قصد عدم تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می نماید.»
مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی (عضو کانون وکلای دادگستری مرکز- مدیر وکیل سرا و موسسه حقوقی فریاد دادپویان)
پاسخ دهید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.