تغییر اسم مذهبی یا عربی به اسم ایرانی یا فارسی

بعضی ها می پرسند آیا تغییر اسم مذهبی یا عربی به اسم اصیل ایرانی (یا اسم فارسی) امکان پذیر است؟ اگر اسم از اسماء ائمه معصومین باشد چطور؟ اگر اسم از صفات خداوند باشد یا اسم امامان شیعه یا القاب و کنیه پیامبر و امامان معصوم باشد وضعیت چگونه است؟ اسماء الحسنی چطور؟

  در جواب باید گفت بله. اما …

به موجب رأی وحدت رویه مورخ ۲۲/۱/۱۳۶۲ هیئت عمومی دیوان عالی کشور و رویه عملی و حال حاضر دادگاهها، تغییر اسم کوچک (تغییر نام)، در صلاحیت دادگاههای دادگستری ( دادگاههای عمومی حقوقی) است. اما نحوه اقدام در خصوص  تغییر اسم چگونه است؟

شخص می تواند بدون گرفتن وکیل دادگستری هم اقدام کند هرچند توصیه بر این است که از طریق وکیل پایه یک دادگستری اقدام شود تا نتیجه بهتری در زمان کمتری حاصل شود. وکیل متبحر و باتجربه در امور ثبت احوال بخصوص وکیلی که در پرونده های تغییر اسم، چندین پرونده موفق داشته باشد و بتواند این پرونده ها را برای موکل احتمالی بازگو کرده  با حفظ محرمانگی اسرار موکلین، به رویت و اطلاع علاقه مندان برساند؛ نه فقط حکم دادگاه بدوی بلکه حکم قطعی قابل اجرا.

در هر دو صورت، یعنی، خواه با وکیل و خواه بدون وکیل دادگستری باید با در دست داشتن شناسنامه و کارت ملی، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه شود و دادخواست تغییر نام تنظیم و ثبت گردد (اگر دادخواست توسط وکیل دادگستری تنظیم و ثبت شود، نیازی به حضور متقاضی و اصل شناسنامه و کارت ملی در دفتر خدمات قضایی نخواهد بود؛

از صفر تا صد کار توسط وکیل دادگستری انجام خواهد شد.) سایر مدارکی که برای این کار لازم است، معمولا، استشهادیه ای است که قبلا باید تنظیم شده و بهتر است توسط ۴ نفر امضا شود (امضای استشهادیه توسط  دو  نفر هم قابل پذیرش است.)

خوانده (طرف) دعوی تغییر اسم، اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه ی  شخص خواهان است. توضیح اینکه خواهان (متقاضی) تغییر نام می تواند دادخواست خود را در محل اقامت خود، یا شهرستان محل صدور شناسنامه مطرح و ثبت کند. اغلب دادخواست های تغییر نام در محل اقامت خواهان مطرح می شود تا مردم برای حضور یافتن شهود در دادگستری، با زحمت کمتری مواجه گردند.

وکیل دادسرای ارشاد مصطفی برای مشاهده اطلاعات تکمیلی کلیک کنید.

در روز جلسه رسیدگی، خواهان باید شهود خود را حاضر کند (در پرونده هایی که از طریق اینجانب به عنوان وکیل پایه یک دادگستری انجام شده، با توجه به شناخت و تجربه موثر در این خصوص، در مواردی، صرف استشهادیه، بدون حضور شهود در دادگاه کفایت کرده است؛ بنابراین، سپردن پرونده به وکیل دادگستری این مزیت را دارد که کار با سهولت و اطمینان بیشتری انجام خواهد شد.)

آشنایی با روند تغییر نام از زبان وکیل دادگستری

اداره ثبت احوال معمولا از طریق نماینده ثبت احوال، طی لایحه ای مخالفت خود را با تقاضای خواهان ابراز می دارد. حکمی که دادگاه صادر می کند ظرف بیست روز از ابلاغ دادنامه، قابل اعتراض (تجدیدنظرخواهی) است.

در صورت تجدیدنظرخواهی، پرونده به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال خواهد شد.

نهایتا اگر نتیجه مثبت حاصل شود، خواهان با مراجعه به دادگاه بدوی، تقاضای صدور گواهی قطعیت دادنامه را می کند و با دریافت این گواهی، متعاقبا با مراجعه به ثبت احوال، و ارائه مدارک لازم ازقبیل چند قطعه عکس و تهیه فیش واریزی، ظرف مدت کوتاهی حدودا یک الی دو هفته ی کاری، شناسنامه با اسم جدید دریافت خواهد کرد.

نکته۱: تغییر نام های ممنوع و همچنین تصحیح اشتباه در ثبت جنس صاحب شناسنامه، مستقیما، در صلاحیت هیئت حل اختلاف ثبت احوال بوده ضرورتی به تقدیم دادخواست در دادگاه نیست.

اخیرا، دیوان عدالت اداری رایی صادر کرد که خواهان برای تغییر نام کوچک می تواند مستقیما به اداره ثبت احوال مراجعه کند؛

اما اداره ثبت احوال، قیدی به آن اضافه کرد و بدین شرح و به بیان ساده: اسمی که شخص می خواهد برای خود انتخاب کند باید از اسم نخستین (اسم اولی که در شناسنامه داشته) تعداد فراوانی بیشتری داشته باشد. یعنی مثلا، اگر اسم  شناسنامه ای کسی قاسم باشد می تواند به محسن یا مصطفی یا علی، محمد، حسین و … مستقیما از طریق اداره ثبت احوال اقدام کند. در غیر این صورت، چاره ای جز مراجعه به دادگاه نخواهد داشت.

مثلا شخصی که نام او در شناسنامه مهدی است، امکان اینکه از طریق اداره ثبت احوال بتواند اسم خود را به همایون یا ارسلان یا داریوش تغییر دهد؛ بنابراین، چاره ای جز اقدام از طریق دادگاه حقوقی نخواهد داشت. البته ممکن است این رویه در آینده تغییر کند.

وکیل ارشاد ناحیه ۳۸

در خصوص تغییر فامیلی یا همان نام خانوادگی:  تغییر نام خانوادگی، با تصویب سازمان ثبت احوال کشور خواهد بود (ماده ۴۰ قانون ثبت احوال)؛ البته باید دانست که اینگونه نیست که متقاضی، هر نام خانوادگی را که دوست داشته باشد بتواند انتخاب کند؛ محدودیت هایی وجود دارد که با مراجعه به اداره ثبت احوال صادر کننده شناسنامه مشخص می گردد. فرزندان کبیر(یعنی هیجده سال به بالا)  می توانند برای خود، نام خانوادگی دلخواه انتخاب کنند (این مطلب در تبصره ماده ۴۱ قانون ثبت احوال آمده است.)

ذکر این نکته لازم است که گرچه الزام و ضرورتی به اختیار کردن وکیل برای تغییر اسم وجود ندارد اما شناخت رویه شعب دادگاهها و تجربیات یک وکیل دادگستری، دارای تجربه ی پرونده های موفق که در این زمینه ها پرونده های متعددی انجام داده باشد می تواند نتایج بهتری در پی داشته باشد زیرا شیوه عمل دادگاهها یکسان و مشابه نیست و عدم شناخت این نکته ی مهم، می تواند عدم موفقیت متقاضی را به همراه داشته باشد.

برای مثال، در خصوص تغییر نام، پرونده هایی که در سال ۱۳۹۶ توسط وکیلسرا انجام شده بدین شرح است: تغییر نام از معصومه به مهشید، رقیه به رویا، اعظم به مهتاب، حسین به آرسام، اکرم به کیمیا، ام البنین به شهره، جعفر به جهان، و موارد دیگر که هم اکنون در دادگاهها در جریان رسیدگی و صدور حکم است.

وکیل – تغییر کدام اسم ها ممکن است

حتما بخوانید قابل توجه برخی از اسم ها

سوالات زیادی مطرح می گردد مبنی بر اینکه اگر اسم ما از اسمهای ائمه باشد آیا قابل تغییر است؟ اسمهای محمد، علی، فاطمه، حسن، حسین و … چطور؟

جواب: در قوانین ایران، منعی در خصوص تغییر نام ملاحظه نمی شود، و اینکه در خصوص بعضی از اسم ها  سختگیری بیشتری وجود دارد بیشتر ناشی از اعتقادات دینی و مذهبی است و نه قانون.

در عمل نیز قضات شریفی که درخواست تغییر نام را می پذیرند و حکم مثبت صادر می کنند، تفاوتی میان این اسم و آن اسم قائل نمی شوند (به شرط اینکه نام دوم، نا مانوس نباشد) البته همچنان که گفته شد، در مرحله تجدیدنظر، در تهران، نمی توان بر تغییر برخی نام ها امیدوار بود، مگر اینکه کار به مرحله تجدیدنظر کشیده نشود. فعلا و همچنان (اوایل ۱۳۹۸) روال و رویه دادگاه تجدیدنظر تهران اینچنین است. گرچه همچنان که گفته شد، اگر ثبت احوال، نسبت به حکم اول اعتراض نکند، خوش به حال شمایی است که به دنبال تغییر نام مذهبی هستید.

وکیلسرا؛

مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی 

عضو کانون وکلای دادگستری مرکز