بیمه بیکاری مطالب مختصر و مفید

بیمه بیکاری مطالب مختصر و مفید

قانون بیمه بیکاری در تاریخ ۲۶/۶/۱۳۶۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است. طبق ماده ۱ قانون بیمه بیکاری: « کلیه مشمولین قانون تامین اجتماعی که تابع قوانین کار و کار کشاورزی هستند مشمول مقررات این قانون می‌باشند.»

در تبصره ماده  یک قانون بیمه بیکاری افراد زیر از شمول قانون مستثنا شده اند:

۱-  بازنشستگان و از کار افتادگان کلی

۲-  صاحبان حرفه ها و مشاغل آزاد و بیمه شدگان اختیاری

۳-  اتباع خارجی

در واقع می‌توان گفت که تمامی کارگران مشمول قانون تامین اجتماعی تابع قانون کار، تحت پوشش قانون بیمه بیکاری قرار دارند؛ به جز اتباع خارجی.

کارگر تحت پوشش بیمه بیکاری فقط در صورتی می تواند از مزایای پیش بینی شده در قانون استفاده کند که بیکاری بدون میل و اراده خودش باشد حق بیمه بیکاری ۳ درصد مزد یا حقوق بیمه‌ شده میباشد و پرداخت آن به عهده کارفرماست و بسته به اینکه مدت اشتغال قبل از بیکاری او چه میزانی باشد مدت پرداخت مقرری مربوط متفاوت و دارای سقف معینی است.

شرایط بهره مند شدن از بیمه بیکاری

۱- کارگر بدون میل و اراده بیکار شده و آماده به کار است؛  تشخیص این امر و تعیین تاریخ وقوع بیکاری بیمه شده به عهده واحد کار و امور اجتماعی محل (و نه سازمان تأمین اجتماعی) می باشد. بنابراین اگر در مراجع حل اختلاف احراز شود که کارگر در انجام کار یا وظایف محوله اهمال (قصور) کرده و اخراج او در راستای اجرای ماده ۲۷ (قصور کارگر) قانون کار باشد، بیمه بیکاری به او تعلق نخواهد گرفت.

اگر اخراج کارگر موجه بوده ولی بدون میل و اراده او صورت گرفته باشد (ماده ۱۶۵ قانون کار)  این کارگر مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهد بود. البته اگر حکم بازگشت به کار کارگر صادر شود اما کارگر بخواهد با توسل به بهره مندی از امتیاز مقرر در تبصره ماده ۱۶۵ قانون کار از بازگشت به کار خودداری کند، استحقاق بیمه بیکاری نخواهد داشت.

۲- کارگر قبل از بیکار شدن باید حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه بیکاری داشته باشد. ضرورتی ندارد که ا این شش ماه حق بیمه الزاما از طرف همان کارگاهی که بیکاری ناشی از آن است پرداخت شده باشد بلکه جمع مدت پرداخت حق بیمه در کارگاههای مختلف، مبنای محاسبه مقرری بیمه بیکاری است. البته اگر بیکاری ناشی از حوادث غیر مترقبه مثل سیل، زلزله، آتش سوزی، جنگ و…باشد ولی کارگر سابقه کار کمتر از ۶ ماه داشته  و حق بیمه اش پرداخت شده باشد، مشمول دریافت بیمه بیکاری خواهد بود.

پرداخت حق بیمه جزو تکالیف کارفرماست؛ اگر کارفرما به این وظیفه قانونی خود عمل نکند بازهم کارگر مشمول بیمه بیکاری خواهد بود. یعنی همین قدر که ثابت شود کارگر در کارگاه مشمول قانون کار شاغل بوده،  بیمه بیکاری به او تعلق خواهد گرفت و سازمان تامین اجتماعی به بهانه ی عدم پرداخت حق بیمه توسط کارفرما نمی‌تواند کارگر را از این حق خود محروم سازد. در چنین حالتی، سازمان تامین اجتماعی حق بیمه وصول نشده را مطابق ماده ۵۰ قانون تامین اجتماعی، رأسا، از کارفرما وصول خواهد کرد.

۳- کارگر (بیمه شده) باید ظرف ۳۰ روز از تاریخ بیکاری، با اعلام مراتب بیکاری به واحدهای کار و امور اجتماعی آمادگی خود را برای اشتغال اطلاع دهد (بند ب ماده ۶ قانون بیمه بیکاری و تبصره ۱ ماده ۷ آیین نامه اجرایی قانون بیمه بیکاری)؛ پرداخت مقرری بیمه بیکاری از روز اول بیکاری محاسبه می شود  ولو اینکه کارگر روز سی‌ام از تاریخ بیکار شدن، بیکاری خود را اطلاع داده باشد. اگر کارگر عذر موجهی داشته باشد و نتواند در مهلت سی روزه مراتب را به واحد کار و امور اجتماعی اعلام کند، موضوع به هیات حل اختلاف کارگر و کارفرما منعکس می شود و چنانچه این اعلام تا ۳ ماه از تاریخ بیکاری باشد از طرف مرجع مذکور بررسی و در صورت تشخیص و احراز عذر موجه کارگر (بیمه شده بیکار) به موجب رای صادره، موضوع از طرف اداره کار و امور اجتماعی به واحد تامین اجتماعی مربوط منعکس و مقرری از روز اول بیکاری برقرار خواهد شد.

۴- کارگر موظف است در دوره های کارآموزی (در صورت ارائه و تشکیل) شرکت کرده و هر دو ماه گواهی مربوطه را به واحد تامین اجتماعی تسلیم کند (بند ج ماده ۶ قانون بیمه بیکاری)

میزان مقرری روزانه بیمه شده بیکار معادل ۵۵ درصد مزد یا کارمزد بیمه شده می باشد. اگر کارگر متاهل بوده  یا افراد تحت تکفل داشته باشد، برای هر نفر از افراد تحت تکفل تا چهار نفر، ده درصد حداقل دستمزد روزانه به دریافتی او اضافه می‌شود به شرطی که از ۸۰ درصد متوسط مزد دریافتی او در زمان اشتغال بیشتر نباشد. همچنین باید دانست که بیمه بیکاری نباید از حداقل دستمزد کارگر ساده کمتر باشد (بند ب ماده ۷ قانون بیمه بیکاری)

پس از اشتغال به کار مجدد بیمه شده بیکار، مقرری مزبور قطع می‌شود اما اگر با معرفی واحد کار و امور اجتماعی به کار گمارده شود و میزان دریافتی آن کمتر از مقرری دریافتی از بیمه بیکاری باشد، با اعلام این موضوع از طرف واحد کار و امور اجتماعی به شعبه تامین اجتماعی مربوط، مابه التفاوت آن توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد.

حق بیمه بیکاری از روز اول بیکاری قابل پرداخت است و سقف زمانی پرداخت آن برای افراد مجرد تا ۳۶ ماه و برای متاهلین و متکفلین تا ۵۰ ماه از تاریخ بیکاری با توجه به سنوات پرداخت حق بیمه خواهد بود.  (مراجعه شود به جدول ذیل بند الف ماده ۷ قانون بیمه بیکاری)؛ در مورد افرادی که دارای ۵۵ سال سن و بیشتر می باشند، پرداخت حق بیمه بیکاری تا بازنشستگی آنان ادامه خواهد یافت. مدت دریافت حق بیمه بیکاری جزو سوابق پرداخت حق بیمه از نظر بازنشستگی، از کار افتادگی و فوت محسوب میشود.

توجه: به موجب آراء وحدت رویه هیات عمومی دیوان عدالت اداری (رای شماره ۵۲ مبلغ ۷/۲/۱۳۸۲ و رأی  شماره ۹۷ ۴/۳/۱۳۸۲)  در مورد قراردادهای موقت (کارگران دارای کار معین و کارگران فصلی)،  فقط آن دسته از کارگرانی که قبل از اتمام مدت قرارداد موقت بیکار شوند مشمول مزایای بیمه بیکاری خواهند بود اما اگر قرارداد موقت خاتمه یافته باشد مشمول دریافت مزایای بیمه بیکاری نخواهند بود.

مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی

عضو کانون وکلای دادگستری مرکز   | کپی برداری مطلب بدون مجوز کتبی پیگرد قانونی دارد .