شما در حال مشاهده مطلب وضعیت نهایی جدید چک در سال ۱۴۰۰ هستید.

چک دیگر کاغذ پاره نیست

قانون جدید چک، از ۲۱/۹/۱۳۹۷ قابل اجرا گردیده است. البته همچنان در حال تکمیل است و معدود بخش های اجرایی نشده از این قانون،  که قرار بود تا تاریخ ۲۱/۹/۱۳۹۹ اجرایی شود با اندکی تاخیر، از اوایل ۱۴۰۰ به صورت کامل قابل اجرا خواهد شد.

از تاریخ ۱۴ فروردین ۱۴۰۰، فقط دسته چکهای جدید توسط شعب توزیع می‌شوند که مطابق قانون، این چک ها بدون ثبت در سامانه صیاد فاقد اعتبار هستند.

 صادرکننده، می بایست اطلاعات چک از جمله مشخصات گیرنده، تاریخ سررسید و مبلغ را که بر روی برگه چک نوشته، عیناً در سامانه صیاد درج و در صورت عدم وجود چک برگشتی و سایر شرایط اجازه ثبت به وی داده می شود.

 باید دقت شود که در این مرحله هنوز نمی توان چک را صادر شده تلقی نمود بلکه گیرنده هم باید شناسه ۱۶ رقمی را وارد سامانه نماید و مندرجات برگه چک و اطلاعات درج شده در سامانه را مطابقت و تایید نماید. در اینجاست که صدور چک تکمیل شده تلقی می‌شود و دیگر قابلیت اصلاح نخواهد داشت. 

 چک های قدیم را چکار کنیم؟

بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی چک های قدیم تا آخرین برگ می توانند بدون نیاز به ثبت در سامانه صیاد و به صورت حامل و بدون سقف زمانی و اعتباری صادر شوند.

مهمترین مزیت در قانون جدید چک

یکی از مهمترین تفاوت هایی که در قانون جدید چک مقرر شده است این است که در صورت برگشت خوردن چک، دارنده چک می تواند بلافاصله نسبت به درخواست صدور اجرائیه از طریق مراجع قضایی اقدام کند. این مزیت، باعث سرعت بسیار زیادی در وصول مبلغ چک برگشتی خواهد شد مضاف بر اینکه کلیه حسابهای بانکی صادر کننده چک برگشتی توقیف خواهد شد.

جدیدترین تکالیف بانکها 

۱- مهلت ۱۰ روزه برای ارسال اطلاعات چک های برگشتی به سامانه بانک مرکزی لغو شده و به محض صدور گواهینامه عدم پرداخت (برگشت خوردن چک)، بانک  مکلف به ارسال اطلاعات مذکور به این سامانه است.

۲- بانکها مکلف به درج کد رهگیری بر روی گواهینامه عدم پرداخت صادره می باشند.  بدیهی است به گواهینامه فاقد کد رهگیری در مراجع قضایی و ثبتی ترتیب اثر داده نخواهد شد.

۳- به استناد تبصره ۲ ماده ۵ مکرر قانون صدور چک، اطلاعات چک های برگشتی اشخاص حقوقی در سابقه امضا کنندگان آنها نیز نمایش داده خواهد شد و خروج اشخاص مذکور از شرکت، تاثیری بر  این مسئله نخواهد داشت.

۴- در خصوص واریز کسری مبلغ چک به حساب توسط صادر کننده برای رفع سوء اثر از آن، مدت زمان مسدودی مبلغ در حساب از دو سال به یک سال کاهش یافته است.

۵- در صورت ارائه هر یک از مدارک مربوط به رفع سوء اثر از چک های برگشتی موضوع قانون صدور چک (لاشه چک، رضایت نامه رسمی از دارنده چک، نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذیصلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی در خصوص چک، حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک) قبل از یک سال از تاریخ انسداد (بلوکه شدن) مبلغ چک، بانک باید نسبت به رفع انسداد از مبلغ مسدود شده اقدام کند.

قبل از دریافت چک، از اصالت و اعتبار آن مطلع شوید.

 از طریق تارنمای بانک مرکزیcbi.ir

 شناسه استعلام ۱۶ رقمی مندرج در چک های صیادی را در بخش استعلام چک صیادی سایت بانک مرکزی وارد کرده و نسبت به اعتبار سنجی چک به صورت رایگان و نامحدود اقدام شود.

محرومیت ها و ممنوعیت های صادرکننده چک برگشتی

به محض برگشت خوردن چک، شخص از دریافت تسهیلات بانکی، افتتاح حساب بانکی جدید، دریافت کارت بانکی، دریافت خدمات ارزی و ضمانت نامه بانکی محروم خواهد شد. حسابهای وی و موجودی های بانکی اش به میزان مبلغ چک در شبکه بانکی مسدود خواهد شد و تا زمانی که رفع سوء اثر برای چک صورت نگیرد، هیچ کدام از خدمات بانکی قابل دریافت نخواهد بود (در قانون قبلی، ۱۰ روز مهلت داشت اما الان، هیچ مهلتی ندارد)

رفع سوء اثر از چک در قانون جدید چک

 رفع سوء اثر از چک، پس از گذشت سه سال می باشد البته به شرط این که شکایت حقوقی یا کیفری نداشته باشد (در قانون قبلی این مدت ۷ سال بود)  همچنین، می توان با واریز مبلغ چک در حساب خود، درخواست مسدودی مبلغ داده شود و رفع سوء اثر از چک انجام شود. مدت زمانی که این مبلغ در حساب فرد مسدود میشود یک سال است (در قانون قبلی دو سال بود)

سقف اعتباری صادر کننده چک

 روی دسته چک هر فرد، سقف اعتباری آن فرد مشخص میشود. بر این اساس، شکل چک هایی که با یک دسته چک می توان صادر کرد تا سقف درج شده خواهد بود. در صورت پاس شدن چک های صادر شده، مبلغ آن چک ها از میزان سقف اعتبار فرد برای صدور چک جدید آزاد میشود.

 مشخصات کامل چک باید در سامانه بانک مرکزی ثبت شود. مبلغ چک، سررسید چک، تاریخ صدور چک، ذینفع چک تمام مشخصات کامل و اینکه چک بابت چه امری صادر شده است. پس از ثبت این موارد، سامانه بانک مرکزی اجازه صدور چک را خواهد داد. بنابراین، به موجب ماده ۲۱ قانون مکرر چک، صدور چک در وجه حامل امکان پذیر نمی باشد. همچنین امکان ظهرنویسی چک در وجه حامل وجود ندارد. در خصوص چک های تضمینی هم به همین گونه است مضاف بر اینکه چک های تضمینی قابلیت انتقال و ظهر نویسی ندارند.

 صدور اجرائیه در دادگاه بابت چک تضمین و نیز امکان شکایت کیفری در خصوص این چکها وجود ندارد. چک های تضمین تا سقف سه سال امکان صدور خواهند داشت. باید به صراحت درج شود که این برگ چک بابت تضمین صادر شده است. چک تضمین مانند چک عادی در شبکه بانکی قابل وصول است اما اگر کسی چک تضمین را بر خلاف واقع تضمین، به بانک برده و بخواهد وصول کند، صادر کننده چک میتواند شکایت کرده و جلوی پاس شدن آن را بگیرد. در سامانه جدید این امکان فراهم شده است که در خصوص چک تضمین میتوان با دستور مرجع قضایی جلوی پاس شدن آن را گرفت.

یک نکته در خصوص دستور عدم پرداخت چک به استناد ماده ۱۴ قانون صدور چک

چنانچه دستور عدم پرداخت وجه چک به دلیل مفقودی، سرقت، جعل یا تحصیل چک از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت و یا سایر جرایم صادر شده باشد و چک، ظرف مدت ۷ روز توسط دارنده به بانک ارائه گردد، بانک مذکور می بایست نسبت به صدور گواهینامه عدم پرداخت توامان با قید همه دلایل برگشت چک اقدام نماید. البته در صورت رعایت مواعد قانونی از سوی دستور دهنده و ارائه به موقع گواهی تقدیم شکایت، کسری موجودی منجر به سوء اثر نمی گردد.

 ظهرنویسی چک به عنوان ضمانت در قانون جدید صدور چک

پشت نویسی یا ظهرنویسی چک از قدیم الایام، دو جور بوده، اکثرا به منظور انتقال و گاهی هم به منظور ضمانت.

 در تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک چنین آمده است: «… صدور و پشت نویسی چک در وجه حامل ممنوع است و ثبت انتقال چک در سامانه صیاد جایگزین پشت نویسی چک خواهد بود»

 با در نظر گرفتن ماده ۲۴۱ قانون تجارت، باید گفته شود که ظهرنویسی مقرر در ماده ۲۱ مکرر قانون چک، صرفا در معنای انتقال چک است یعنی نمی‌توان این ظهرنویسی را در معنای ضمانت دانست. لذا  اینطور برداشت می شود که ظهرنویسی به عنوان ضمانت، با توجه به اینکه در قانون صدور چک مسکوت مانده، الزامی به ثبت در سامانه صیاد ندارد و این نوع ظهرنویسی به صورت فیزیکی به روال سابق همچنان باقی می ماند. نهایتا اینکه اگر دعوایی در خصوص آن مطرح شود منحصراً در دادگاه قابل رسیدگی خواهد بود.

وکیل سرا؛

مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی

عضو کانون وکلای دادگستری مرکز   

---

سوالات متداول: