نکاتی در خصوص ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی

نکاتی در خصوص ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی

ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲: «در جرایم موجب تعزیر هرگاه جرایم ارتکابی بیش از سه جرم نباشد دادگاه برای هریک از آن جرایم حداکثر مجازات مقرر را حکم می کند و هرگاه جرایم ارتکابی بیش از سه جرم باشد، مجازات هر یک را بیش از حداکثر مجازات مقرر قانونی مشروط به اینکه از حداکثر به اضافه نصف آن تجاوز نکند تعیین می نماید. در هر یک از موارد فوق، فقط مجازات اشد قابل اجراست و اگر مجازات اشد به یکی از علل قانونی تقلیل یابد یا تبدیل یا غیر قابل اجرا شود، مجازات اشد بعدی اجرا می گردد.

در هر مورد که مجازات، فاقد حداقل و حداکثر باشد، اگر جرایم ارتکابی بیش از سه جرم نباشد تا یک چهارم و اگر جرایم ارتکابی بیش از سه جرم باشد تا نصف مجازات مقرر قانونی به اصل آن اضافه می گردد.

تبصره ۱- در صورتی که از رفتار مجرمانه واحد، نتایج مجرمانه متعدد حاصل شود، طبق مقررات فوق عمل می شود.

تبصره ۲- در صورتی که مجموع جرایم ارتکابی در قانون عنوان مجرمانه خاصی داشته باشد، مقررات تعدد جرم اعمال نمی شود و مرتکب به مجازات مقرر در قانون محکوم می گردد.

تبصره ۳- در تعدد جرم در صورت وجود جهات تخفیف، دادگاه می تواند مجازات مرتکب را تا میانگین حداقل و حداکثر و چنانچه مجازات فاقد حداقل و حداکثر باشد تا نصف آن تقلیل دهد.

تبصره ۴- مقررات تعدد جرم در مورد جرایم تعزیری درجه های هفت و هشت اجرا نمی شود. این مجازاتها با هم و نیز با مجازاتهای تعزیری درجه یک تا شش جمع می گردد.»

چند نکته:

۱ . تفاوت تکرار جرم و تعدد جرم، صدور یا عدم صدور حکم قطعی نسبت به جرایم قبلی است.

2. اگر از کسی چند دفعه جنس قاچاق کشف شود در حالی که مجموع آنها را یکدفعه وارد ایران کرده است، بزه او متعدد محسوب نمی شود بلکه بزه واحدی است (رأی شماره ۱۴/۱۶۶۶ مورخ ۱۳۲۹ شعبه دوم دیوان عالی کشور)
3. جرایم متعدد در یک دادگاه و همزمان رسیدگی خواهند شد. همچنین «نمی توان نسبت به یک جرم حکم صادر کرد و نسبت به جرم دیگر، تحقیقات را ادامه داد.» (حکم شماره ۳۵۳۱-۲۷ مورخ ۲۷/۹/۱۳۲۲ دادگاه عالی انتظامی قضات)
4. تشدید مجازات در خصوص تعدد جرم مقرر در این ماده الزامی است (بر خلاف قانون سابق)
5. مجازاتهای متعدد باید در حکم ذکر شود اما مجازات شدیدتر، اجرا می شود. علت این امر آن است که اگر مجازات شدیدتر به هر دلیلی اجرا نشود، مجازات بعدی را بتوان اجرا کرد.
6. در قانون سابق، اگر شخصی مرتکب یک سرقت و یک خیانت در امانت می گردید، دو مجازات اعمال می شد، اما در قانون فعلی (مصوب ۱۳۹۲) در این خصوص، یک مجازات اعمال می شود!
7. اگر کسی خودروی دیگری را آتش بزند و این آتش به خودرو شخص دیگری نیز سرایت کند، مطابق اصول حقوق جزا، دراینجا تعدد جرم رخ نداده، اما با توجه به عبارات تبصره یک ماده ۱۳۴ مشمول تعدد جرم دانسته شده است.
8. متأسفانه در دادگاهها، در خصوص «حداکثر مجازات» تفاسیر متفاوتی وجود دارد؛ برخی از شعبات، منظور از حداکثر مجازات را حداکثر مقرر در قانون می دانند (مثلا حداکثر مجازات کلاهبرداری در قانون، ۷ سال حبس است.) اما برخی دیگر، حداکثر مقرر در حکم دادگاه (دادنامه) را ملاک قرار می دهند؛ مثلا اگر دادگاه در حکم صادره برای کلاهبرداری ۲ سال حبس در نظر بگیرد و برای جعل ۶ ماه حبس، ملاک تشدید مجازات را همین ۲ سال مقرر در حکم دانسته اند.

مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی (عضو کانون وکلای دادگستری مرکز)