قراردادهای انتقال فناوری

قراردادهای انتقال فناوری،

در این نوشتار، قراردادهای انتقال فناوری را به اختصار بیان می­کنیم:

1. قراردادهای فروش یا انتقال: در قراردادهای فروش، دارندۀ پروانۀ اختراع یا اسرار تجاری یا دانش فنی، کلیۀ حقوق قانونی خود را نسبت به آن، به دیگری واگذار می­نماید. به موجب این قرارداد، رابطۀ واگذارنده یا انتقال دهنده با موضوع حق مالکیت فکری قطع گردیده و این حقوق به مالکیت انتقال­گیرنده در ­می­آید.

این انتقال به موجب قراردادی کتبی به عمل می­آید که قرارداد انتقال نامیده می­شود. نظر به شباهت این قرارداد با بیع  در حقوق ایران، که به موجب آن، رابطۀ مالک قبلی با موضوع بیع به طور کلی قطع می­گردد و همان رابطه با مالک جدید ایجاد می­شود، این قرارداد را فروش هم نامیده اند.

2. قراردادهای مشاوره(کمکهای فنی و خدمات مهندسی): انعقاد قرارداد با مشاور یا شرکتهای مشاور که در زمینۀ انتقال فناوری دارای تجربه هستند می­تواند یکی دیگر از اقسام قراردادهای انتقال فناوری تلقی شود. خدمات این شرکتها ممکن است شامل برنامه­ریزی، مطالعۀ صرفۀ اقتصادی، انتخاب نوع محصول تولیدی، چگونگی تأمین سرمایه و… شود. بدین شیوه، علاوه بر اثر مستقیم آن که انتقال فناوری است، ارتباط مستمر انتقال­گیرنده و مشاور در خلال همکاری و استفاده از تجربیات و درس­هایی که در طول این مدت گرفته می­شود می­تواند به اجرای بهتر پروژه ها در آینده کمک کند. خدمات «طراحی و مهندسی» مثال رایج در این زمینه است.

چند سالی است که در ایران نیز این دسته از شرکتها پا به عرصۀ وجود گذاشته­اند. این شرکتها تحت عنوان شرکتهای ارائه دهندۀ خدمات مدیریت طرح شناخته می­شوند و خدماتی نظیر برنامه­ریزی و کنترل پروژه، تهیۀ اسناد مناقصه، ارزیابی پیشنهادات، نظارت بر اجرای پروژه و حتی گاهی کارهای اجرایی نظیر ترخیص کالا از گمرک و انبارداری را نیز انجام می­دهند.

3. قراردادهای تحویل کلید(turn-key contract) : در این نوع از قراردادها ممکن است انتقال فناوری در هر یک از قالبهای فروش یا لیسانس صورت گیرد. در اغلب موارد، لیسانس­گیرنده، پیمانکار است؛ یعنی قرارداد بین مالک پروانۀ اختراع و پیمانکار قرارداد منعقد می­شود و کارفرما طرف قرارداد نیست. هر چند گاهی اوقات، کارفرما ابتدا به اخذ لیسانس از مالک می­پردازد و بقیۀ کارها را به پیمانکار واگذار می­کند.
4. قرارداد مشارکت تجارتی( مشارکت انتفاعی): مشارکت تجارتی عبارت است از اینکه دو یا چند شرکت، برای انجام کاری، سرمایه­های خود را به اشتراک بگذارند. استفاده از این ترتیب، در پروژه هایی معمول است که نیاز به سرمایه­گذاری در حجم بسیار کلان دارد به گونه ای که تدارک آن از طرف یک شرکت غیرممکن یا بسیار دشوار باشد مانند پروژه­های نفت، گاز، پتروشیمی و سدسازی.

مشارکت تجارتی ممکن است در دو قالب صورت گیرد: مشارکت تجارتی قراردادی(غیر شرکتی) و مشارکت تجارتی شرکتی. تفاوت این دو در این است که در دومی، مطابق توافق طرفین، شخصیت حقوقی مستقلی جدای از شرکتهای سرمایه­گزار تشکیل می­گردد. شرکت اخیر معمولا شرکت با­ مسئولیت­ محدود است. اینکه کدام یک از دو شیوۀ فوق مورد استفاده قرار گیرد بستگی به اوضاع و احوال دارد.

5. قرارداد لیسانس: قراردادهای لیسانس یکی از انواع قراردادهای رایج مورد استفاده در زمینۀ انتقال فناوری است. لیسانس عبارت است از اینکه دارندۀ پروانۀ اختراع(یا نوع دیگری از مالکیتهای فکری) به دیگری اجازه دهد در مدت مشخص و در قلمرویی معین، تمام یا برخی از حقوق مالک پروانۀ اختراع را در خصوص موضوع پروانۀ اختراع، اعمال نماید بدون اینکه لزوما متضمن انتقال مالکیت نسبت به آن باشد. مدت مشخص در تعریف فوق، حداکثر می­تواند برابر مدت اعتبار پروانۀ اختراع باشد که از تاریخ درخواست صدور پروانه محاسبه می­شود. این مدت در اکثر کشورها ۲۰ سال است.

برای مطالعه و آگاهی بیشتر در خصوص موضوع این نوشته می توانید به کتاب قراردادهای لیسانس «روح­الله صابری» مراجعه کنید.

مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی در خصوص موضوعات مالکیت فکری(کپی­رایت، ثبت اختراعات و علائم تجاری)

وکیل ثبت اختراع وکیل در بهشتی وکیل در خیابان بهشتی وکیل در مطهری وکیل در منطقه عباس آباد وکیل علائم تجاری وکیل قرار داد لیسانس وکیل قرار داد مشاوره وکیل قرارداد وکیل کپی رایت وکیل مالکیت فکری