طلاق از نظر اسلام

طلاق از نظر اسلام

ازدواج ماهیت قراردادی (توافق دو طرفه) دارد اما طلاق جنبه ایقاعی دارد؛ یعنی به اراده یک نفر صورت می گیرد. در خصوص طلاق، اختلاف چندانی بین فقها وجود ندارد و تقریباً همه آنان حق طلاق را مختص شوهر می دانند و زن به صورت مستقل حق طلاق ندارد. البته اینگونه هم نیست که اسلام حق طلاق را به صورت مطلق برای شوهر قائل شده باشد؛ مرد مطلق العنان نیست وزن هم خالی الید نیست. همچنان که در قوانین و مقررات مربوط به خانواده و طلاق، مواردی وجود داد که زن می تواند با اثبات یک مورد از آنها، طلاق بگیرد. این موارد، اصطلاحا شروط ضمن عقد شناخته شده و شامل دوازده مورد می باشد که در عقدنامه ها ذکر گردیده است. خارج از این موارد (شروط ضمن العقد) یک دلیل دیگر، عسر و حرج است که زن با اثبات آن می تواند طلاق بگیرد. { برای مطالعه در خصوص شروط ضمن عقد، مراجعه شود به دانستنی های شروط ضمن عقد ازدواج در سایت وکیل سرا}

دین اسلام یک دین فردی و اجتماعی است که اتحاد و وحدت جزو اساس آن است؛ هدف مهم آن ایجاد الفت و مهربانی میان دلها بوده اختلاف و نفاق شدیدا مطرود و منفور است.

طلاق به رغم نفی و نهی از نظر اسلام، اما تحریم نگردیده زیرا ازدواج و زندگی زناشویی بر اساس نیازهای طبیعی و غریزه انسانی شکل گرفته و با وجود اینکه نوعی قرارداد شناخته می شود اما با قرارداد های دیگر همانند بیع، اجاره، صلح و…تفاوت آشکار دارد. ازدواج بر مبنای مهر و محبت و عشق استوار است و غایت آن، آرامش و تسکین زن و مرد است. اما در صورتی که شرایطی بروز کند که این انس و الفت و محبت و مودت میان زن و شوهر با اختلال اساسی مواجه شود لازم است که راه گریز و گزیری از گرفتاری پیش آمده وجود داشته باشد؛ طلاق در اینجا آخرین چاره است.

انواع طلاق

از یک منظر، یعنی قابل بازگشت بودن و قابل بازگشت نبودن، طلاق بر دو نوع می باشد:

طلاق رجعی: طلاق رجعی یعنی اینکه بعد از طلاق تا یک زمان مشخصی (که اصطلاحاً عده نامیده می شود) مرد میتواند بدون آنکه صیغه عقد جاری شود به همسر خود رجوع کند. توجه: عده مختص زن است؛ برای مرد عده وجود ندارد.

طلاق بائن: طلاق بائن برخلاف طلاق رجعی بوده یعنی اینکه بعد از طلاق، مرد حق رجوع به زن خود را ندارد. اما برای رجوع، همچون زمان ازدواج می بایست صیغه عقد بین زن و مرد جاری شود و همان تشریفات نخستین را دارد. اینجا دیگر تحت عنوان رجوع مطرح نمی شود بلکه ازدواج مجدد است.

طلاق بائن پنج گونه است:

۱-  طلاق خلع یا طلاق خلعی: یعنی زن از شوهرش کراهت دارد یا تمایلی به وی ندارد. در این صورت، مبلغی یا مالی اعم از مهریه یا غیر مهریه به  شوهر خود می بخشد تا بتواند طلاق بگیرد.

۲- طلاق مبارات: اگر کراهت دو طرفه باشد یعنی زن و شوهر از یکدیگر خوششان نیاید و تمایلی به هم نداشته باشند اصطلاحا طلاق مبارات گفته می شود. در طلاق مبارات نیز زن برای طلاق گرفتن، مالی را اعم از مهریه و غیر مهریه به مرد می بخشد. که البته در طلاق مبارات، میزان بخشش مال، نمی تواند بیشتر از میزان مهریه باشد.

۳- زنی که شوهرش سه بار او را طلاق داده باشد.

۴- طلاق زنی که یائسه باشد یعنی به سنی رسیده است که قابلیت فرزند آوری ندارد.

۵- طلاق زنی (دختری) که نه (۹) سالش تمام نشده باشد. {البته این مورد در حال حاضر، عملا منسوخ است.}

در حال حاضر، دادخواست هایی که در دادگاه های خانواده مطرح می گردد، طلاق یکطرفه است چه  یک طرفه از طرف مرد و چه  یک طرفه از طرف زن؛ در طلاق های یک طرفه از طرف زن، عمدتاً از نوع طلاق خلع (نوبت اول) می باشد. طلاقی که به صورت یک طرفه از طرف مرد صورت میگیرد در قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ با عنوان گواهی عدم امکان سازش شناخته شده است. همچنین طلاق توافقی، نیز با عنوان گواهی عدم امکان سازش پرونده های زیادی را به خود اختصاص داده است. بدیهی است که در مقایسه میان بد و بدتر، طلاق توافقی کم هزینه تر و سریعتر بوده، درگیری کمتری برای زوجین در دادگاه خواهد داشت. {ملاحظه مطلب: مسائل کاربردی طلاق توافقی و وکالت در طلاق در سایت وکیل سرا}

حق طلاق با کیست؟

قاعده ای در فقه اسلام وجود دارد با عنوان: “الطلاق بید من اخذ بالساق”؛ یعنی حق طلاق با مرد است. اما مرد میتواند وکالت در طلاق به همسرخود بدهد؛ البته این وکالت منحصراً اختصاص به زن ندارد بلکه مرد میتواند وکالت در طلاق را به هر شخصی بدهد.

وکیل سرا؛

مصطفی محمدی : وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی

وکیل پرونده های خانواده (طلاق، مهریه و …)

عضو کانون وکلای دادگستری مرکز