سوالات متداول در مشاوره های وکالت وکیل خانواده

سوال ۱: عده چیست و اگر کسی در زمان عده ازدواج کند حکمش چیست؟

جواب: عده مدت زمانی است که زن پس از جدایی یا مرگ شوهرش باید از ازدواج خودداری کند. عده در قانون سه طهر (یعنی سه بار قاعدگی و پاک شدن) قید شده است و برای زن حامله، تا زمان وضع حمل است. عده وفات چهار ماه و ده روز است. خانم های دوشیزه (باکره) عده طلاق ندارند؛  خانم های یائسه هم عده طلاق ندارند. عده طلاق (یعنی بذل مدت) در ازدواج موقت، دو طهر (دو بار قاعدگی و پاک شدن) است.

اگر زن در هنگام عده با مردی ازدواج کند ازدواج آنان باطل است و در صورت آگاهی از حکم عده، ازدواج آن مرد و زن با یکدیگر برای همیشه حرام است.

سوال ۲: طلاق رجعی چیست؟ رجوع بعد از طلاق رجعی چگونه است؟ آیاطلاق توافقی قابل رجوع است؟

جواب: طلاق رجعی، نوعی از طلاق است که شوهر در هنگام عده طلاق رجعی حق دارد از طلاق رجوع کند یعنی دوباره زندگی زناشویی را با همسرش از سر بگیرد بدون اینکه نیاز به خواندن صیغه عقد ازدواج باشد. طلاق رجعی در مقابل طلاق بائن (غیر قابل رجوع) است.

در عده طلاق رجعی، حقوق و تکالیف زن و شوهر نسبت به یکدیگر همچنان برقرار است. مثلا اینکه شوهر باید نفقه زنش را بدهد؛ در صورت فوت یکی از زوجین، آن یکی از او ارث می برد؛ در زمان عده، رابطه با شخص دیگر، رابطه نامشروع خواهد بود و اگر در زمان عده طلاق رجعی، رابطه جنسی خارج از چارچوب ازدواج با شخصی از جنس مخالف برقرار کنند، حکم زنا دارد و در صورت وجود شرایط احصان (یعنی امکان تمتع جنسی در هر زمان باشد) به حد زنای محصنه (سنگسار) محکوم خواهند شد.

در طلاق توافقی، با توجه به اینکه، معمولا، زوجه تمام یا قسمتی از مهریه را بذل می کند لذا  طلاق توافقی از نوع طلاق خلعی است و غیر قابل رجوع است.

سوال ۳: آیا می توان در عقدنامه  مهریه را بیشتر از ۱۱۰ سکه قید کرد؟

جواب: بله، فقط اگر در زمان مطالبه، زوج (مرد) اموالی نداشته باشد، تا میزان ۱۱۰ عدد قابل مطالبه است و برای بیشتر از صد و ده تا می بایست اموال زوج شناسایی و جهت اجرا به دادگاه معرفی شود. (ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده)

سوال ۴: اگر زوجه کل مهریه یا بخشی از مهریه اش را در دفترخانه اسناد رسمی بذل کند  آیا رجوع از بذل مهریه ممکن است؟

جواب: بله، بذل قابل رجوع است. البته باید دقت شود که اگر زوجه، ذمه ی زوج را از پرداخت دین (مهریه) بری کند دیگر قابل رجوع نیست؛ برائت ذمه ی زوج از پرداخت دین (مهریه) با بذل مهریه متفاوت است و قابل رجوع نیست. در ضمن، اگر زوجه کتبا اقرار به دریافت کل مهریه کند و دو شاهد هم ذیل اقرارنامه را گواهی کنند، نمی تواند رجوع کند. البته، در صورتی که زوجه ادعا نماید که واقعا سکه ای دریافت نکرده، ممکن است تحت شرایطی بتواند مهریه اش را مطالبه کند.

سوال۵: آیا بعد از ازدواج می توان مهریه را افزایش داد؟

جواب: خیر، ملاک میزان مهریه، زمان وقوع عقد می­باشد نه بعد از آن. یعنی اگر در زمان تنظیم عقد، میزان مهریه مثلا ۱۴ سکه  یا معادل مبلغی آن بوده باشد، بعدا زوجین آن را به مثلا ۱۱۴ سکه افزایش دهند این افزایش مورد قبول قانون نبوده و جزو مهریۀ مورد مطالبه محاسبه نخواهد شد. همچنان که شورای نگهبان نیز در جلسۀ مورخ ۲۴/۴/۱۳۸۸ در این خصوص اینگونه اظهار نظر کرده است: ” مهریۀ شرعی همان است که در ضمن عقد واقع شده است و ازدیاد مهر بعد از عقد شرعا صحیح نیست و ترتیب آثار مهریه بر آن خلاف موازین شرع شناخته شد”

سوال ۶: وکالت در طلاق چگونه است؟

جواب: سندی که بعد از ازدواج، در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم می شود و شوهر وکالت در طلاق را به همسرش می دهد (یا همان که در نزد مردم گفته می شود که مرد حق طلاق به زنش داده)؛ این وکالتنامه قاعدتا باید بلاعزل بوده و قابل توکیل به غیر (وکیل دادگستری) باشد. در این صورت، زن می تواند وکیل بگیرد و حتی بدون اطلاع شوهر، نسبت به طلاق اقدام کند.

سوال ۷: آیا در دوران عقد شوهر ملزم به پرداخت نفقه است؟

جواب: بله، زوج در دوران عقد نیز ملزم به پرداخت نفقه همسر خود می باشد.

سوال ۸: اگر خیانت زن به شوهرش در دادگاه ثابت شود یعنی زن طبق حکم دادگاه کیفری بابت رابطه نامشروع، محکوم به مجازات مثلا شلاق یا جزای نقدی شود آیا این محکومیت تأثیری در مهریه دارد؟

جواب: خیر، مهریه یک نوع بدهی مالی است و ارتباطی با این مسائل ندارد.

مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی-  دعاوی و پرونده های خانواده (طلاق، مهریه، نفقه، تمکین، حضانت و…) دعاوی حقوقی و کیفری-  مدیر وکیل سرا و موسسه حقوقی فریاد دادپویان- عضو کانون وکلای دادگستری مرکز