دعوی مستأجر موقوفه علیه مزاحمت مالک ملک مجاور

دعوی مستأجر موقوفه علیه مزاحمت مالک ملک مجاور

در خصوص موضوع وقف، سوالات بسیاری وجود دارد که دانستن آن بخصوص برای وکیل دادگستری ضروری است. گستردگی مسائل حوزه ی وقف که مسائل مختلف آن از جمله شرایط وقف، عین موقوفه، موقوف علیهم، متولی و… را تشکیل می دهد از یک طرف، و تعدد قوانین مربوط به این حوزه به خصوص بعد از انقلاب از طرف دیگر، با لحاظ ارتباط عمیق مسائل وقف با زندگی اجتماعی و تأثیر آن در روابط اجتماعی و دینی مردم، این ضرورت را برای وکلای دادگستری دوچندان کرده است. با توجه به این مهم، و بیان برخی مسائل وقف، مطالبی را  در چند بخش بیان خواهیم کرد.

سوال: با توجه به لایحه قانونی راجع به رفع تجاوز و جبران خسارات وارده به املاک مصوب ۲۷/۹/۱۳۵۸، آیا مستأجر رسمی زمین موقوفه در مدت اجاره، بدون مداخله ی مالک یا اوقاف می تواند به خواسته خلع ید و قلع بنا علیه مالک مجاور اقامه ی دعوی نماید؟

جواب: اگرچه به موجب ماده ۴۸۸ قانون مدنی، مستأجر میتواند برای رفع مزاحمت نسبت به عین یا منافع مستأجره اقدام کند و همچنین با اتخاذ ملاک از ماده مذکور، مستأجر در مدت اجاره، حق اقامه دعوای خلع ید غاصبانه نسبت به مورد اجاره ی خود را نیز دارد، لیکن چنانچه مورد از مصادیق لایحه قانونی راجع به رفع تجاوز و جبران خسارات وارده به املاک مصوب ۲۷/۹/۱۳۵۸ بوده، به طوری که لازمه اجرای رأی دادگاه، پرداخت وجه به مالک زمین و یا اصلاح اسناد مالکیت باشد، دعوای مستأجر دایر بر خلع ید یا قلع بنا به علت عدم مالکیت او نسبت به عین و در نتیجه، ذینفع نبودن، مسموع نیست و در خصوص مورد، مالک عین باید طرح دعوا کند. «نظریه قضات دادگاههای حقوقی ۲ تهران که در تاریخ ۱۶/۴/۱۳۶۷ به اتفاق آرا اعلام شده است.»

ماده ۴۸۸ قانون مدنی: اگر شخص ثالثی بدون ادعای حقی در عین مستأجره یا منافع آن مزاحم مستأجر گردد، در صورتی که قبل از قبض باشد، مستأجر حق فسخ دارد و اگر فسخ ننمود، می تواند برای رفع مزاحمت و اجرت المثل به خود مزاحم رجوع کند و اگر مزاحمت بعد از قبض واقع شود، حق فسخ ندارد و فقط می تواند به مزاحم رجوع کند.»

لایحه قانونی راجع به رفع تجاوز و جبران خسارات وارده به املاک:

ماده واحده: «در دعاوی راجع به رفع تجاوز و قلع ابنیه و مستحدثات غیرمجاز در املاک مجاور، هرگاه محرز شود که طرف دعوا یا ایادی قبلی او قصد تجاوز نداشته و در اثر اشتباه در محاسبه ی ابعاد، یا تشخیص موقع طبیعی ملک یا پیاده کردن نقشه ثبتی یا به علل دیگری که ایجادکننده ی بنا یا مستحدثات از آن بی اطلاع بوده، تجاوز واقع شده و میزان ضرر مالک هم در مقایسه با خساراتی که از خلع ید و قلع بنای مستحدثات متوجه طرف میشود، به نظر دادگاه نسبتا جزئی باشد، در صورتی که طرف طرف دعوا قیمت اراضی مورد تجاوز را طبق نظر کارشناس منتخب دادگاه تودیع نماید، دادگاه حکم به پرداخت قیمت اراضی و کلیه خسارات وارده و اصلاح اسناد مالکیت طرفین دعوا می دهد، در غیر این صورت، حکم به خلع ید و قلع بنا و مستحدثات غیر مجاز داده خواهد شد.

تبصره ۱- منظور از قیمت اراضی در این ماده، بالاترین قیمت آن از تاریخ تجاوز تا تاریخ صدور حکم خواهد بود.

تبصره ۲- در صورتی که تجاوز به اراضی مجاور موجب کسر قیمت باقی مانده ی آن نیز بشود، در احتساب ضرر مالک اراضی منظور خواهد شد.»

تبصره ۳- …

مطلب فوق با قدری تغییر توسط «مصطفی محمدی» از کتاب «مقررات وقف» «محمدرضا حسینی» تقریر یافته است.

مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی (عضو کانون وکلای دادگستری مرکز)